 |
| Một giờ học ở Trường Tiểu học Quang Trung (phường Thuận Hóa). Ảnh: Minh Hiền |
Chỉ đạo trên của Thủ tướng cho thấy sự cần thiết, yêu cầu cấp bách của việc ứng dụng khoa học công nghệ vào đời sống, đặc biệt trong môi trường giáo dục, đào tạo, góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho mục tiêu hội nhập, phát triển của đất nước.
Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, các xu thế chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, sự phát triển đột phá của khoa học công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, đang định hình lại toàn bộ hệ thống giáo dục và đào tạo trên thế giới.
Để Việt Nam sớm trở thành quốc gia về trí tuệ nhân tạo, tại buổi làm việc của Thường trực Chính phủ với 26 tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân từ tháng 2/2025, đại diện các tập đoàn công nghệ lớn đã đưa ra đề xuất “bình dân Al vụ” bằng cách đưa Al vào chương trình đào tạo giáo dục ngay từ lớp 1.
Đề xuất này được so sánh với phong trào “bình dân học vụ” sau năm 1945 mà Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động - một lời kêu gọi khẩn thiết mở ra cuộc cách mạng tri thức mới.
Trước khi chính thức trở thành chủ trương lớn, việc đưa AI vào giảng dạy từ lớp 1 đã bắt đầu được triển khai bởi một số trường học tại Việt Nam, điển hình là FPT Schools và Trường Quốc tế Việt Úc (VAS). Chương trình đào tạo tại đây tập trung vào việc phát triển tư duy số, sáng tạo và sự quen thuộc với công nghệ cho học sinh từ sớm thông qua các hoạt động thực tế.
Chủ trương đưa AI vào giảng dạy tại các trường phổ thông, ngay từ cấp tiểu học ở lớp 1 là bước đột phá mới mẻ, đòi hỏi lộ trình thấu đáo. Cách đây chưa lâu, trong trao đổi với Báo Tuổi Trẻ, ông Đỗ Trần Bình Minh - Tổng giám đốc AI Education (đối tác ủy quyền của Google Giáo dục tại Việt Nam) chia sẻ, từng tham gia cùng các nhà giáo dục toàn cầu trong sáng kiến Teach AI (do Diễn đàn Kinh tế Thế giới thành lập), ngay cả trên thế giới, vấn đề liên quan đến độ tuổi trải nghiệm AI cũng còn nhiều quan điểm khác nhau. Hay những trăn trở liên quan đến đạo đức, tránh lạm dụng và phụ thuộc đối với học sinh vào Al cũng là mối quan tâm lớn.
Đối với Việt Nam, theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, việc đưa Al vào giảng dạy sớm ngay từ cấp tiểu học gắn với tinh thần “vừa học vừa chơi”. Nói như Tổng Bí thư Tô Lâm là “học cũng phải vui”, tức làm thế nào để các em thấy việc học là một niềm vui, một sự hứng khởi.
Theo các chuyên gia, mục tiêu và lợi ích của việc đưa AI vào giảng dạy sớm nhằm giúp trẻ làm quen với công nghệ, rèn luyện tư duy logic, phản biện và sáng tạo ngay từ nhỏ; trang bị cho thế hệ trẻ những kỹ năng cần thiết để làm chủ và ứng dụng AI trong cuộc sống; đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên số. AI có thể hỗ trợ cá nhân hóa lộ trình học tập, giúp học sinh tiếp cận kiến thức phù hợp với năng lực và tốc độ của mỗi em, từng bước xây dựng nền móng cho thế hệ công dân số bản lĩnh, tự tin.
Nghe qua có vẻ to tát nhưng thực tế, ứng dụng cụ thể AI ở bậc tiểu học có thể giúp học sinh vẽ tranh, phát triển tư duy sáng tạo; sử dụng chatbot để luyện tiếng Anh, hay tham gia các trò chơi giáo dục; giáo viên có thể tạo các nhân vật AI như một người bạn đồng hành trong bài học để tăng cường sự gắn kết và hứng thú cho học sinh… AI còn có thể giúp phân tích tiến độ học tập của từng học sinh và đưa ra gợi ý nội dung phù hợp, tạo ra trải nghiệm học tập được cá nhân hóa; giảm tải công việc cho giáo viên và nâng cao chất lượng giảng dạy; giúp điều chỉnh nội dung và phương pháp học tập phù hợp với năng lực của từng học sinh…
Nhìn xa hơn, Việt Nam đã có nhiều chính sách thúc đẩy, triển khai chiến lược quốc gia về nghiên cứu phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030. Theo nghiên cứu của Google, nếu được áp dụng rộng rãi tại Việt Nam, Al có thể mang lại lợi ích kinh tế ước tính lên đến 1,89 triệu tỷ đồng (tương đương 79,3 tỷ USD) cho các doanh nghiệp, tương đương gần 12% GDP của Việt Nam.
Nhưng dù ứng dụng Al bằng hình thức nào, dù Al sẽ mang lại những giá trị hiện kim lớn, thì giáo dục từ mầm non đến phổ thông được Nghị quyết 71 xác định là nền tảng hình thành nhân cách, phát triển phẩm chất và năng lực, trong đó giáo dục toàn diện “Đức - Trí - Thể - Mỹ” là yếu tố quan trọng nhất quyết định tương lai dân tộc.
Vậy nên, mục tiêu “bình dân Al vụ”, giáo dục công dân Việt Nam trở thành công dân toàn cầu với việc đầu tư công nghệ từ sớm cùng công cụ tiếng Anh - ngôn ngữ thứ 2 trong trường học - cũng không thể tách rời mục tiêu phát triển giáo dục trên nền tảng văn hóa, truyền thống dân tộc.