 |
| TS. Hồ Đắc Thái Hoàng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế |
Đánh giá về sự đóng góp của hoạt động nghiên cứu, sáng tạo ở Huế trong hành trình xây dựng thành phố tri thức, thông minh và bền vững, ông Hồ Đắc Thái Hoàng nói: Bản thân cũng là người thực hiện nghiên cứu khoa học và phát triển ứng dụng KHCN trong hơn 30 năm, tôi hiểu rằng, nghiên cứu và sáng tạo chính là xương sống, là động lực trung tâm của tiến trình và chiến lược xây dựng Huế thành đô thị tri thức, thông minh và bền vững.
Huế có những lợi thế rất đặc biệt. Hệ thống đại học đa ngành, đa lĩnh vực, bao gồm khoa học tự nhiên, khoa học ứng dụng, khoa học sức khỏe, khoa học nông lâm ngư, phát triển nông thôn và khoa học xã hội và nhân văn. Huế có Bệnh viện Trung ương có năng lực chuyên sâu, hệ thống các bệnh viện chuyên khoa cấp thành phố, có Bệnh viện Trường Đại học Y Dược cùng kho tàng di sản đồ sộ của xứ sở từng là Kinh đô. Nhờ đó, Huế có thể phát triển các lĩnh vực lợi thế, như y sinh dược học, AI và đô thị thông minh, số hóa di sản, khoa học môi trường, nông nghiệp công nghệ cao.
Sáng tạo không chỉ tạo công nghệ mới mà còn tạo mô hình quản lý đô thị tinh gọn, dữ liệu số chính xác để từ đó, tạo ra các giải pháp đô thị thông minh mang bản sắc riêng của Huế, giúp Huế phát triển bền vững, khác biệt.
Theo ông, đâu là những yếu tố cần nhất để khơi dậy và duy trì tinh thần nghiên cứu, sáng tạo trong đội ngũ trí thức, học sinh - sinh viên và cộng đồng trên địa bàn thành phố?
Tinh thần sáng tạo chỉ thật sự bùng nổ khi các nhà nghiên cứu có hệ sinh thái các phòng thí nghiệm, doanh nghiệp hỗ trợ, cộng tác chuyên môn sâu, môi trường tin cậy, không gian để thử nghiệm và có niềm tin rằng sản phẩm của mình được ghi nhận và ứng dụng thực sự. Ở Huế, tôi thấy có ba yếu tố then chốt để tạo động lực, kết tinh tinh thần nghiên cứu, sáng tạo
Thứ nhất, văn hóa học thuật lâu đời tạo nên sự nghiêm cẩn, kiên trì - vốn rất quan trọng trong nghiên cứu, yếu tố này chính là môi trường tin cậy và truyền cảm hứng, để trí thức và sinh viên được khuyến khích thử nghiệm, chấp nhận sai số như là một kết quả của nghiên cứu khoa học.
 |
| Một trong những nghiên cứu, sáng tạo về giáo dục của các nhà nghiên cứu đóng góp vào thành tựu khoa học công nghệ của Huế |
Thứ hai, các cơ hội thực tiễn từ bệnh viện, trường đại học, doanh nghiệp và chương trình chuyển đổi số của thành phố đã mở ra nhiều yêu cầu và cơ hội cần nhà nghiên cứu, nhà khoa học ở tất cả các độ tuổi có cơ hội tham gia giải quyết.
Thứ ba, các tổ chức xã hội, đơn vị quản lý phát triển cần tiếp tục nuôi dưỡng bầu không khí khuyến khích đổi mới; trong đó, trí thức, sinh viên và người dân được khuyến khích sáng tạo và tôn trọng ý tưởng.
Theo ông, các trường, viện và cơ quan quản lý ở Huế đã có cơ chế, nguồn lực hay môi trường để hỗ trợ cho nghiên cứu, sáng tạo?
Thời gian qua, các trường đại học, viện nghiên cứu và cơ quan quản lý KH&CN ở Huế đã kế thừa truyền thống và xây dựng được nền tảng khá tốt hệ sinh thái “Đại học - Viện nghiên cứu - Bệnh viện”, “Đại học - Viện nghiên cứu - Đồng ruộng/Doanh nghiệp”, đặc biệt trong y dược, công nghệ sinh học và văn hóa - nghệ thuật.
Huế có quỹ KHCN của thành phố cho các nghiên cứu riêng lẻ của các nhà khoa học, hệ thống cho các tổ chức KHCN, các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật cho thanh, thiếu niên, những mầm non KHCN đang còn trong môi trường học đường và Hội thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật cho tất cả các nhà nghiên cứu chuyên và không chuyên tổ chức hàng năm, cùng những không gian hỗ trợ khởi nghiệp cho người mới bắt đầu, bất kể tuổi tác hay lĩnh vực.
Những thiết chế như ông nói liệu đã đủ mạnh hay cần thêm những yếu tố nào để góp thêm động lực?
Đúng là để bứt phá và tạo được sự đổi mới ngay trong hệ thống, tôi cho rằng cần bổ sung thêm các cơ chế tài trợ linh hoạt hơn, giảm bớt thủ tục để các nhóm nghiên cứu nhanh nhạy với công nghệ mới.
Các đơn vị quản lý, phối hợp, thúc đẩy KH&CN như Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật nên tạo mối liên kết mạnh mẽ hơn với doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp công nghệ để tạo hệ sinh thái chuyển giao. Ngoài ra, cần phát triển hạ tầng dữ liệu mở, xưởng nghiên cứu thử nghiệm thực hành cung cấp trang thiết bị, dụng cụ và kiến thức chuyên ngành chi tiết, phục vụ các lĩnh vực, như AI, đô thị thông minh và di sản số - điều mà thành phố tri thức thực sự cần.
Ông có thể chia sẻ một số mô hình, ý tưởng hoặc thành tựu sáng tạo nổi bật từ đội ngũ trí thức, sinh viên hoặc người dân Huế mà theo ông có giá trị lan tỏa, truyền cảm hứng trong cộng đồng?
Trên thực tế, Huế không thiếu những câu chuyện sáng tạo truyền cảm hứng. Trong lĩnh vực y học và y sinh, Bệnh viện Trung ương Huế đạt nhiều thành tựu tầm quốc gia như ghép tạng, tim mạch, hỗ trợ sinh sản, nghiên cứu kiến thức lõi về y sinh, nội tiết, khẳng định trình độ trí thức Huế hoàn toàn đủ sức dẫn đầu ở nhiều lĩnh vực chuyên sâu mang tính bền vững.
Ở lĩnh vực văn hóa - công nghệ, các dự án số hóa di sản, phục dựng 3D, ứng dụng AI của các nhóm nghiên cứu trẻ đang mở ra hướng bảo tồn hoàn toàn mới. Trong nông nghiệp, các mô hình công nghệ sinh học, sản phẩm vật liệu mới, sản xuất hữu cơ của sinh viên và các dự án khởi nghiệp Huế đang tạo hiệu ứng tích cực cho cộng đồng. Tất cả những thành tựu này cho thấy, cộng đồng các nhà nghiên cứu chuyên và không chuyên ở Huế đang từng bước thiết lập các mắt xích của hệ sinh thái KHCN và từng bước thực hiện nhiệm vụ trên cơ sở của niềm tin, để sáng tạo theo cách sâu sắc và giàu bản sắc riêng có.
Trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, theo ông, Huế cần làm gì để huy động nguồn lực, gắn kết các chủ thể và tạo động lực bền vững cho hoạt động KH&CN?
Để hiện thực hóa mục tiêu của Nghị quyết 57-NQ/TW, thành phố Huế cần một chiến lược tổng hợp; trong đó, nhấn mạnh ba trụ cột. Thứ nhất, tăng cường khích lệ và hoàn thiện cơ chế trọng dụng, thu hút trí thức, cả ở Đại học Huế, Bệnh viện Trung ương Huế, cộng đồng các nhà khoa học, chuyên gia trong các lĩnh vực trong nước và quốc tế. Huế cần mạng lưới các thành tố trong hệ sinh thái KHCN rộng và mạnh, có thể giải quyết các vấn đề mang tính liên ngành, liên lĩnh vực một cách chặt chẽ và đồng bộ.
Thứ hai, hoàn thiện cơ chế kết nối liên thông giữa nhà trường, viện nghiên cứu, bệnh viện, doanh nghiệp, tổ chức KHCN và hệ thống chính quyền để tạo dòng chảy liên tục từ ý tưởng, nhu cầu thực tiễn sang cập nhật kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật đến ứng dụng cho sản phẩm thương mại và phát triển thế hệ sản phẩm kế tiếp.
Thứ ba, đầu tư chiến lược vào công nghệ lõi như dữ liệu, AI, y sinh, môi trường, di sản số; đồng thời tạo xưởng thử nghiệm KHCN mở, trung tâm cập nhật kiến thức và đào tạo liên tục, quỹ hỗ trợ nghiên cứu khoa học để mở cơ hội cho nhà nghiên cứu chuyên và không chuyên có thể thử nghiệm và biến ý tưởng thành sản phẩm.
Với bề dày lịch sử và bề sâu về tri thức, tôi tin thành phố Huế sẽ trở thành một trung tâm KHCN có bản sắc, góp phần quan trọng vào mục tiêu xây dựng đô thị tri thức mang tầm khu vực.
Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!