Theo đuổi nghề báo trong kỷ nguyên số

Sinh viên báo chí học quay phim

Từ ước mơ đến giảng đường

Nguyễn Phước Bảo Ngọc, K45 - Khoa Báo chí và Truyền thông Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế từng đắn đo giữa hai hướng đi: sư phạm và báo chí. “Em thích viết, thích quan sát, thích kể lại mọi thứ bằng góc nhìn riêng. Báo chí là nơi cho phép em làm điều đó một cách chuyên nghiệp”, Ngọc kể.

Không riêng Bảo Ngọc, ngày càng nhiều bạn trẻ tại miền Trung chọn Khoa Báo chí và Truyền thông  Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế là nơi theo đuổi ước mơ làm báo. Lý do không chỉ vì đây là cơ sở đào tạo báo chí bài bản, có truyền thống mà còn bởi môi trường học tập năng động, sáng tạo và cơ hội trải nghiệm thực tế.

“Chúng tôi luôn nhấn mạnh tinh thần “học để làm”. Sinh viên không chỉ nắm chắc kiến thức lý thuyết mà còn phải biết tác nghiệp, biết sản xuất nội dung, biết kể chuyện bằng nhiều phương tiện khác nhau”, TS. Phan Quốc Hải, Trưởng khoa Báo chí - Truyền thông, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế trao đổi.

Theo thầy Hải, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm của “lò báo chí Huế” tương đối cao. Họ làm việc trong nhiều lĩnh vực: phóng viên, biên tập viên, dẫn chương trình, quay phim, quan hệ công chúng, sáng tạo nội dung số. Sinh viên học báo chí - truyền thông còn có thể tham gia làm ở nhiều lĩnh vực khác nhau ở các công ty, doanh nghiệp, các tổ chức…  Điều này minh chứng cho sức hấp dẫn của ngành báo chí trong thời đại truyền thông đa nền tảng.

Anh Lê Văn Minh Tự, Báo Tuổi Trẻ nhận xét: Sinh viên Khoa Báo chí - Truyền thông Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế là lực lượng cộng tác viên đông đảo của Báo Tuổi Trẻ. Nhiều người trong số họ đã trở thành phóng viên chủ lực tại các văn phòng đại diện ở TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Huế...; đoạt nhiều giải báo chí địa phương và Trung ương.

Theo anh Tự, sinh viên báo chí Huế có năng khiếu, siêng năng và yêu nghề. Họ được đào tạo bài bản, không chỉ kỹ năng nghề mà còn có kiến thức rộng về ngôn ngữ, xã hội học, luật học, lịch sử, văn học... Sau khi được các tòa soạn đào tạo lại theo chuẩn riêng, họ nhanh chóng bắt nhịp và phát huy năng lực.

Cùng góc nhìn đó, anh Bùi Ngọc Long, phóng viên thường trú Báo Thanh Niên tại Huế cho rằng, nhìn chung sinh viên báo chí Huế khá nhanh nhẹn và năng động, tiếp cận công việc nhanh và thích nghi tốt trong thời kỳ chuyển đổi số. Tuy nhiên, một số bạn còn thiếu kiến thức nền về văn hóa, dẫn đến hạn chế trong xử lý các đề tài văn hóa phân tích chuyên sâu. Đây là điểm mà nhà trường và sinh viên cần lưu ý để tránh bị công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) chi phối.

Bắt nhịp nhu cầu “thị trường”

Trước tác động hợp nhất của các cơ quan báo chí, sự chuyển mình mạnh mẽ của báo chí công nghệ số, Khoa Báo chí - Truyền thông, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế đang chủ động thay đổi định hướng đào tạo để bắt nhịp với nhu cầu mới của “thị trường”.

Theo TS. Phan Quốc Hải, Trưởng khoa Báo chí - Truyền thông, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, việc các cơ quan báo chí hợp nhất kéo theo sự thay đổi sâu sắc trong cơ cấu nhân sự. Các tòa soạn hiện nay ưu tiên những người làm báo đa năng, có thể tác nghiệp trên nhiều nền tảng, từ báo in, phát thanh, truyền hình cho đến báo điện tử và mạng xã hội. Điều này đòi hỏi người học báo chí không chỉ vững kỹ năng nghề mà còn phải thành thạo công nghệ, am hiểu truyền thông số và dữ liệu.

Nắm bắt xu thế này, Khoa Báo chí - Truyền thông đã điều chỉnh chương trình đào tạo, tăng cường các học phần về báo chí dữ liệu, truyền thông đa nền tảng, sản xuất nội dung số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong nghiệp vụ báo chí. Sinh viên được tiếp cận các công cụ hỗ trợ sản xuất tin, bài bằng AI, kỹ thuật dựng video, podcast, kỹ năng kể chuyện bằng dữ liệu (data storytelling) và phân tích hành vi công chúng trên môi trường số.

Khoa cũng mở rộng hợp tác với các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương, tạo điều kiện để sinh viên được thực tập, trải nghiệm trong môi trường hiện đại, nơi công nghệ và sáng tạo song hành. Mô hình “phóng viên 4.0” - người làm báo vừa biết viết, chụp, quay, dựng, vừa biết sử dụng công cụ AI để hỗ trợ đang được khoa hướng tới như một tiêu chuẩn đào tạo mới.

Về tuyển sinh, Khoa Báo chí - Truyền thông cũng đổi mới theo hướng tìm kiếm những thí sinh có tư duy phản biện, khả năng sáng tạo nội dung và thích ứng nhanh với công nghệ. Ngoài năng khiếu viết và giao tiếp, người học được khuyến khích rèn luyện kỹ năng kỹ thuật số, hiểu biết về mạng xã hội, truyền thông trực tuyến. Những yếu tố này rất quan trọng để phát triển nghề nghiệp trong kỷ nguyên số.

Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo đang làm thay đổi sâu sắc cách thức vận hành của nền báo chí hiện đại. Từ việc viết tin, biên tập, chọn ảnh, cho đến tối ưu hóa tiêu đề và tiếp cận độc giả - mọi công đoạn đều có thể được AI hỗ trợ, thậm chí thay thế. Điều này mang lại nhiều cơ hội mới, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho sinh viên ngành báo chí khi ra trường.

Để thích ứng, sinh viên báo chí cần trang bị cho mình tư duy công nghệ song song với bản lĩnh nghề nghiệp. Họ phải biết cách sử dụng AI như một “trợ lý sáng tạo”, hỗ trợ thu thập dữ liệu, gợi ý ý tưởng, phân tích xu hướng, chứ không để AI thay mình làm báo. Việc rèn luyện kỹ năng viết sâu sắc, khả năng kể chuyện bằng cảm xúc, tư duy phản biện và đạo đức nghề báo vẫn là nền tảng quan trọng... đảm bảo tính xác thực, nhân văn, tạo nên ảnh hưởng tích cực đến xã hội.