Từ những vấn đề nổi bật trên một tờ báo đến tập sách gồm toàn bộ những bài báo của một tờ báo và sau đó là biên niên 100 năm báo chí Huế, nhà báo Dương Phước Thu đã tạo cho mình một lối đi riêng. Các công trình của anh sẽ là lựa chọn đầu tiên cho những ai yêu thích và nghiên cứu về báo chí Huế.

Do hoàn cảnh gia đình nghèo khổ, năm 1958, khi tôi 10 tuổi, ba mẹ tôi đã lặng lẽ đưa cả nhà rời làng An Truyền, tục danh làng Chuồn (Thừa Thiên), tìm ra Quảng Trị để mưu sinh. Bị thất học, các anh em tôi phải bán mì, cà-rem (kem) hay bán bánh ú, kẹo đậu phụng… trên đường phố, trên tàu lửa, phụ giúp thêm gia đình. Biết tôi có hoàn cảnh khó khăn, các chị tiểu thương chợ Quảng Trị động viên tôi vừa giúp mẹ bán cơm, vừa đi học. Các chị phân công nhau giúp đỡ, để tôi khỏi thất học, người thì làm lại giấy khai sinh cho tôi, người thì tìm giáo viên dạy kèm. Từ năm sinh chính thức của tôi là 1948, các chị đã làm giấy khai sinh sụt tuổi năm 1951 cho tôi để có thể thi vào lớp đệ thất (nay là lớp 6) Trường Trung học Nguyễn Hoàng (Quảng Trị).

Ngày trước, báo chí tuy còn đơn giản về mô hình tổ chức, nhưng lại làm rất tốt vai trò hướng dẫn nhận thức xã hội. Họ biết cách xây dựng lòng tin trong bạn đọc, điều mà ngày nay, khi thông tin tràn ngập, lại trở thành một thách thức vô cùng lớn.

Những nhà báo đang hoạt động hôm nay có lẽ không mấy ai được thấy tờ Tuần báo “Thanh niên” ra số đầu tiên ngày 21/6/1925, tại Quảng Châu từ 100 năm trước. Nhưng tất cả đều hiểu, mục đích, tôn chỉ của “Thanh niên” là đấu tranh giành độc lập và tự do cho Tổ quốc Việt Nam.

Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), Hội Nhà báo Việt Nam (NBVN) đã khởi động bằng hoạt động “Về nguồn” đến với Khu di tích lịch sử ATK Định Hóa (Thái Nguyên) tưởng nhớ, tri ân Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ thiên tài, nhà báo vĩ đại, người đã khai sinh ra nền báo chí cách mạng Việt Nam; Tưởng niệm, tri ân các nhà báo - nhà cách mạng tiền bối đã chiến đấu, hy sinh cho nền báo chí cách mạng, cho độc lập, tự do của dân tộc.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh không phải là nhà báo chuyên nghiệp, nhưng ông lại là một ngòi bút chính luận sắc bén giúp luận giải những câu hỏi nóng bỏng từ chiến trường, chiến lược, sách lược đánh Mỹ đến cơm áo người dân...

Gần 35 năm gắn bó với nghề báo, rất nhiều buồn vui, rất nhiều kỷ niệm, nhưng có lẽ, tác nghiệp trong những ngày Huế chìm trong cơn “đại hồng thủy” tháng 11/1999 là những ký ức khó phai mờ…

Ở Huế, từ năm 1925 đến những ngày trước cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng 8 năm 1945, báo chí yêu nước và cách mạng, thậm chí có xu hướng cách mạng cũng rất khó xuất bản công khai. Bằng cách này hay cách khác, những người hoạt động cộng sản vẫn luôn tìm mọi cách để có tờ báo trong tay làm cơ quan ngôn luận.

Năm 1925, khi lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc thành lập báo Thanh Niên, tờ báo cách mạng đầu tiên của Việt Nam, sinh hoạt báo chí tại Huế còn rất sơ khai. Sau tờ báo viết tay bằng chữ Quốc ngữ và chữ Pháp Le Rigolo (Kẻ ngộ nghĩnh) ra đời năm 1913, năm 1914 tổ chức Association des Amis du Vieux Hué (Hội Những người bạn Huế xưa) phát hành tạp chí tiếng Pháp Bulletin des Amis du Vieux Hué (Tập san Đô Thành Hiếu Cổ); năm 1918, Tòa Khâm sứ Pháp ở Huế xuất bản tờ Trung Kỳ Bảo Hộ Quốc Ngữ Công Báo. Hai tờ báo này chủ yếu chỉ lưu hành trong giới quan trường.

Đó là phát biểu của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Trưởng ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương tại tọa đàm “Báo chí Huế đồng hành cùng sự phát triển của quê hương, đất nước”, vừa được Hội Nhà báo TP. Huế phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy, Sở Văn hóa và Thể thao tổ chức nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Trân trọng giới thiệu đến bạn đọc toàn văn bài phát biểu.