 |
| Nhà báo Dương Phước Thu |
1. Tham gia công trình Lịch sử Báo Đảng bộ Thừa Thiên Huế (1930 - 2010), nhà báo và cũng là nhà văn, nhà nghiên cứu Dương Phước Thu có dịp tiếp cận tờ báo Quyết chiến, nhật báo của Đảng bộ Việt Minh Thuận Hóa và của tỉnh Nguyễn Tri Phương (bí danh của tỉnh Thừa Thiên Huế) xuất bản số đầu tiên vào ngày 27/8/1945, chỉ sau 4 ngày Cách mạng tháng Tám thành công ở Huế. Tờ báo chứa nhiều tư liệu quý về Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiều thông tin lần đầu được công bố.
Vốn là nhà nghiên cứu sở hữu nhiều công trình mang tính biên niên sử, anh Thu xem đây là cơ hội để thực hiện 1 cuốn sách tâm huyết, giới thiệu rộng rãi những thông tin và quảng bá những giá trị văn hóa, tư tưởng của Người qua báo Quyết chiến. Nghĩ là làm ngay, anh nhanh chóng cất công ra Hà Nội, vào tận Trung tâm lưu trữ Quốc gia 1 và Bảo tàng Lịch sử tìm đọc và sao chụp, rồi tổ chức giao lưu và kết nối với nhiều người bạn ở Huế để sưu tầm tư liệu .
 |
| Bìa sách Biên niên lịch sử báo chí Huế |
Kết quả, chỉ trong thời gian ngắn, anh đã sưu tập được 324 trong tổng số 385 số báo Quyết chiến, 95 bức thư, điện, bài và tin ngắn về Hồ Chủ tịch và của Hồ Chủ tịch, giai đoạn 8/1945 - 9/1946 cùng 3 phụ lục, bao gồm cả bài thơ Hồ Chí Minh của Tố Hữu đăng trên số báo Quyết chiến ngày 1/10/1945. Để rồi, đồng hành cùng với Tạp chí Sông Hương, Dương Phước Thu kịp thời ra mắt tập sách Một số tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh trên báo Quyết chiến xuất bản ở Huế vào tháng 1/2015, lan tỏa giá trị tư tưởng và văn hóa của Người.
2. Có lẽ, đó cũng là sự động viên và khích lệ, tạo hứng khởi để Dương Phước Thu, với sự song hành của Hội Nhà báo Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế), mạnh dạn cho ra đời thêm 3 tập sách sưu tầm, chỉnh lý và giới thiệu về 3 tờ báo nổi tiếng của Xứ ủy Trung kỳ và Tỉnh ủy Thừa Thiên giai đoạn 1936 - 1939, gồm Báo Dân vào năm 2018 và bộ đôi Nhành lúa - Kinh tế Tân văn vào năm 2022. Đây là combo về cả 3 tờ báo Dân (17 số), Nhành lúa (9 số) và Kinh tế Tân văn (4 số). Các số báo đều có ảnh chụp trang 1. Các sự kiện diễn ra viết bằng tiếng Pháp được phiên âm và chuyển ngữ sang tiếng Việt.
Không phải chỉ “có chi thì in lại nấy thành sách”, nhiều người thừa nhận, các tập sách của Dương Phước Thu thực sự là một công trình khảo cứu có giá trị. Các lời nói đầu các tập sách của anh như một bài phân tích tổng quan về 3 tờ báo, định hướng thông tin cho bạn đọc. Bằng khả năng phát hiện của một nhà báo có kinh nghiệm, anh đã tìm ra được nhiều vấn đề mà người đọc không thể nhận ra được trên các số báo cụ thể. Ví như ngoài các tên tuổi được ghi rõ, như Giám đốc chính trị Nguyễn Trác, Giám đốc điều hành Nguyễn Đan Quế hay Thư ký Nguyễn Xuân Cát, anh phát hiện Ban lãnh đạo Báo Dân là những người Cộng sản xuất sắc như Phan Đăng Lưu, Nguyễn Chí Diểu, Hải Triều…
Sách làm ra, anh đôn đáo ngược xuôi, tham mưu cho Tỉnh ủy (nay là Thành ủy Huế) và Hội Nhà báo tỉnh mở các hội thảo nhân dịp kỷ niệm ngày phát hành các số báo đầu tiên, 80 năm với báo Dân (2018), 85 năm với các tờ Nhành lúa và Kinh tế Tân văn. Đó được xem là những hội thảo hiếm hoi và tạo được tiếng vang về báo chí được tổ chức kể từ sau ngày giải phóng 1975 tại Huế. Sau hội thảo về báo Dân, quỹ học bổng hiếu học Nguyễn Đan Quế ra đời. Đích thân cháu nội của ông ở Hà Nội đã vào Huế, ghé thăm và trao học bổng cho học sinh Trường Tiểu học Dạ Lê (tiền thân là Trường Pháp Việt Hương Thủy), nơi ông Quế từng dạy học và làm hiệu trưởng; học sinh huyện Phú Lộc, nơi ông Quế một thời làm quản lý giáo dục.
Cũng chính anh Thu là người trực tiếp “đứng mũi chịu sào” để trong vòng 10 năm qua, Huế có được 3 cuộc triển lãm báo chí quan trọng. Lần đầu vào năm 2015 với triển lãm 90 năm Báo chí Thừa Thiên Huế trong dòng chảy cách mạng. Lần thứ 2 là triển lãm về hình tượng Bác Hồ trên Báo chí Cách mạng miền Nam (năm 2020). Và, trong tháng 6/2025 này là triển lãm về 100 năm Báo chí Cách mạng Huế. Ở cái tuổi xấp xỉ “cổ lai hy”, anh vẫn xăng xái, trách nhiệm, không từ nan, dồn công sức và tâm huyết để các cuộc triển lãm được thành công, tạo được dấu ấn trong lòng người xem, bạn đọc.
3. Tôi nghĩ và hình dung, Dương Phước Thu như con ong thợ cần cù và tâm huyết, lần giở, chăm chút từng số báo, đọc miệt mài đầy khám phá và rồi sắp xếp chúng lại thành những tập sách như tập về báo Dân dày tới 635 trang khổ 16x24cm. Chỉ việc đọc thôi cũng không dễ dàng và anh đã vượt qua. Đó là cả sự vật lộn với từng bài báo, từng con chữ. Các tập sách của anh được tổ chức theo nguyên tắc chung, gồm các tin, bài (giữ nguyên văn) được sắp xếp theo thứ tự thời gian, tên bài, số báo, ngày ra báo, trang in, nội dung bài và tên tác giả (nếu có). Chữ viết tắt được phục hồi nguyên trạng, chữ “khó hiểu” được chú thích và những lỗi chính tả đều được điều chỉnh lại. Những ai quan tâm nghiên cứu và muốn tìm hiểu về Bác Hồ, về báo chí và về Huế có thể yên tâm với những tư liệu gốc này.
Dương Phước Thu bảo, đầu những năm 2000, anh đã bắt đầu tìm hiểu về báo chí Huế. Cùng với Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, một thời Huế là một trong ba trung tâm báo chí hàng đầu của Quốc gia. Và, trong khi chưa thể làm được một công trình mang tính bách thư khoa về báo chí Huế, anh muốn giữ lại những tư liệu cho mình, cho đồng nghiệp, cho báo chí Huế bằng cách làm đặc biệt này. Phút giây trải lòng và nói thật, anh chia sẻ đã có toàn bộ các số của các tờ Sông Hương tục bản, Dân muốn và Dân tiến. Chỉ cần có tiền là có thể ra sách và như vậy, sẽ có trọn bộ các tờ báo cách mạng của Huế giai đoạn thăng hoa 1936 -1939 mà anh thì đã nghỉ hưu và nghèo lắm rồi.
Nói vậy, nhân dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), cùng với Tạp chí Sông Hương, Dương Phước Thu cũng đã kịp thời ra mắt bạn đọc công trình Biên niên lịch sử báo chí Huế (1913 - 2020). 315 tờ báo trong tổng số 350 tờ báo các loại của Huế qua các thời kỳ lịch sử trong hơn 100 năm mà Dương Phước Thu sưu tầm và tìm hiểu cơ bản được giới thiệu về nội dung, ảnh chụp trang 1 hoặc bìa báo. Vẫn là Dương Phước Thu, luôn trung thành với nguyên tắc được xây dựng từ đầu khi bắt tay vào dòng sách đặc biệt này là không bỏ sót tờ báo nào, bố cục rõ ràng và khoa học, gìn giữ và lan tỏa tư liệu về báo chí Huế.
Làm nghiên cứu phải bắt đầu bằng tư liệu, “có bột mới gột nên hồ”. Thì đây, với đề tài nghiên cứu và tìm hiểu về báo chí Huế, các nhà nghiên cứu yên tâm, đã có Dương Phước Thu “lo bột”!