Về xã Đạ Lây (huyện Đạ Tẻh, tỉnh Lâm Đồng) quê hương mới của những người xứ Huế hôm nay, thật khó nhận ra dấu vết của những ngày gian khó trong ký ức của gần nửa thế kỷ trước. Cái dễ nhận nhất ở vùng quê gánh gồng “Huế đi xa” này là giọng nói mang âm sắc đặc biệt, những chiếc nón bài thơ của các mệ, các o lấp lánh che những nụ cười đôn hậu, với buổi sáng rộn ràng bánh lọc, bánh nậm. Chúng tôi lộn vô phiên chợ Đạ Lây trên vùng đất Tây Nguyên mà thấy như đang về Huế ăn hàng, tán gẫu ở một góc Đông Ba, An Cựu…

Việc bỏ bớt yêu thương gánh gồng là điều có lẽ cũng là cách để mỗi gia đình có trách nhiệm với nhau và yêu thương lẫn nhau hơn. Việc yêu thương bản thân một chút, cũng là điều đáng đầu tư trong cuộc sống này mà…

Tôi đã rất ngạc nhiên khi tác giả “Gánh gánh… Gồng gồng…” tiết lộ rằng, bà chưa từng là đảng viên. Chưa từng không phải vì bà “chậm tiến”, kém phấn đấu; cũng chẳng phải do bà bị Đảng “bỏ quên”, không dìu dắt, bồi dưỡng…

Không phải sau này người Huế mới có lệ thờ cúng Hùng Vương. Ngay từ buổi vác cuốc cày, gồng gánh con trẻ vượt Hoành Sơn vào đây cắm cây nêu xác lập chủ quyền trấn trị, người Việt vùng Thuận Hóa - Phú Xuân, sau này là kinh đô Huế đã có lệ thờ cúng Hùng Vương; đồng thời, còn thờ luôn cả các vị vua, vị tướng có công với đất nước trong suốt hàng nghìn năm lịch sử.