Ngày 22/6, tại xã Dương Hòa, Đảng bộ và chính quyền thị xã Hương Thủy tổ chức khánh thành Bia tưởng niệm sông Hai Nhánh.

Đầu hè, dù đã hạ đến mức thấp nhất nhưng nước hồ Tả Trạch vẫn mênh mông. May mà ở phía bờ tây còn có động Mang Chang cao sừng sững và mỏm núi Mỏ Tàu ở phía bờ đông hắt bóng mình lên mặt nước đã giúp những người từng tham gia kháng chiến như chúng tôi “định vị” được quãng sông mà mình từng băng qua, dù những bến bờ năm xưa đã bị phủ lấp.

30 năm về trước, trong một lần lên Nam Đông tôi may mắn được gặp ông A Lơn, nguyên Trung đội trưởng đầu tiên của bộ đội địa phương Quận 4 miền Tây Thừa Thiên. Tôi định quay trở lại thôn GaHin (Hương Hữu) như đã hứa với ông, nhưng việc chưa thành thì ông đã đột ngột qua đời ở tuổi 58 và mang theo huyền thoại về “những con hổ xám đường 14”.

Đọc được bài báo "Sông Hai Nhánh - dấu ấn hào hùng" của nhà báo Phạm Hữu Thu (đăng trên Báo Thừa Thiên Huế số: 9122 và 9123 ra các ngày 25, 26/4/2024), chúng tôi chợt nhớ mấy câu thơ trong trường ca “Mặt đường khát vọng" của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: “Họ đã sống và chết, giản dị và bình tâm. Không ai nhớ mặt đặt tên nhưng họ đã làm nên đất nước”.

Những ai trân quý quá khứ hào hùng của dân tộc, nhớ về những người hy sinh có thể ghé thuyền dâng một nén hương vì cần biết rằng, dưới làn nước xanh thẳm kia là xương cốt của nhiều liệt sĩ mà đến nay thân nhân họ không còn cơ hội kiếm tìm.

Mỗi khi nhắc đến sông Hai Nhánh, mấy anh em từng thoát ly tham gia kháng chiến, chúng tôi đều ước mong có dịp quay trở lại địa điểm được ghi nhận là ác liệt nhất khi từ đồng bằng lên hậu cứ. Được Bí thư Thị ủy Hương Thủy Lê Ngọc Sơn giúp đỡ và đích thân Chủ tịch UBND xã Dương Hòa Lê Văn Thức trực tiếp đưa đi, cuối cùng chúng tôi toại nguyện.