Trên đỉnh cao ấy, tôi thấy mây trời xanh lắm, mênh mông bát ngát mà gần gũi thân thiết làm sao. Trên đỉnh cao lộng gió ấy, trong tôi dâng lên một niềm xúc động lặng thầm, tôi đang đứng ở điểm cực Bắc thiêng liêng của Tổ quốc mà nhà văn Nguyễn Tuân, từ những năm 1960, đã gọi là “mỏm tột Bắc”.

Đã nhiều ngày tôi không viết gì trong cuốn nhật ký của mình cả. Cuộc sống những ngày cuối khóa cứ cuốn đi với bài vở, báo cáo, và những nỗi lo âm thầm. Mọi thứ diễn ra nhanh đến mức tôi chẳng kịp nhận ra mình đã sống một năm nơi đất khách. Cho đến chiều nay, khi nắng lọt qua ô cửa kính, vàng nhạt, lặng lẽ, tôi mới thấy lòng mình chùng xuống. Một điều gì đó đang trỗi dậy, vừa nhẹ nhàng, vừa day dứt.

Mùa này, người làng tôi quen gọi là “mùa thả diều”. Vì mỗi lần ngước mắt nhìn lên bầu trời lại thấy hàng chục cánh diều lớn bé bay phấp phới, đủ thứ hình thù. Diều cá mập, diều cá sấu, diều rắn, diều thỏ… đa dạng, không giống như cánh diều làm bằng giấy dán chặt vào cái khung tre mỏng bằng lần hồ mà ngày bé tôi thường hay ra thềm nhà ngồi làm, rồi ước sao cánh diều sẽ bay lên, no gió.

Bây giờ còn ai ra ngồi hóng mát ở cầu và hò ru em hay hát những câu ca, làn điệu dân gian của quê mình hay không? Hát như là chơi, là tự nguyện, chỉ cần có người muốn nghe là hát, hát để giới thiệu làng mình, giới thiệu cây cầu ân tình của làng mình, tôi nghĩ chắc chỉ có ở cầu ngói Thanh Toàn, xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy.

Thuở ấu thơ, trẻ con làng tôi đứa mô cũng có một niềm ao ước đó là được đi Huế chơi ít nhất là một lần. Đình làng Đại Lộc quê tôi có một lùm mù u rậm rạp và là chốn để chúng tôi leo trèo và hát những câu nghêu ngao vào những buổi chiều hè: “Trèo lên cây mù u nhìn vô trong Huế...”. Rồi những đêm không trăng, trời đầy sao, lũ trẻ con làng chúng tôi nhìn về phía xa xôi, nơi có một quầng sáng phía chân trời và nói với nhau rằng, đó là Huế. Hồi đó, làng tôi có một chuyến đò đi Huế hàng ngày xuất phát ở bến đò Đồng Dạ, nơi con sông Ô Lâu bắt đầu chảy qua làng tôi. Nhưng phải có công chuyện chi quan trọng thì nông dân làng tôi mới đi Huế, còn trẻ con như chúng tôi thì rất khó để được đi.

Sau những cơn mưa dầm dề, ngôi làng quê tôi xanh ngát một màu lá của cơ man nào là cây. Thế mà bên con mương nhỏ nước chảy róc rách ngay bìa làng, từng đốm lửa nhỏ của những đóa hoa chuối mỏ két lại nở rực rỡ hơn bao giờ hết, hệt như những ngọn đuốc li ti, bập bùng trong màu xanh ngút ngàn của lá.

Năm 2005, nhà báo Dương Phước Thu tặng tôi cuốn sách “Qua sông nhìn lại bến bờ” vừa ra mắt. Đây là tập bút ký tư liệu - nghiên cứu lịch sử, khảo lược quá trình hình thành xứ Thuận Hóa, tỉnh Thừa Thiên đến thành phố Huế ngày nay. Lướt qua phần viết về quê mình, tôi gọi điện cho anh, phản ứng vì xưa đến giờ, làng tôi chỉ là một, không có thôn La Chử Thượng, thôn La Chử Trung, thôn La Chử Đông, thôn La Chử Nam, thực chất Thượng, Trung, Đông, Nam là các phường của làng. Vài ngày sau, anh nói tôi tới lấy “vật chứng” với lời phàn nàn: Tức quá, sách mới ra đã có 2 người phàn nàn rằng chưa chính xác! Tài liệu anh đưa là bản sao Quyết định của UBND tỉnh về việc phê chuẩn số thôn, khu vực của các xã, thị trấn thuộc huyện Hương Trà từ tháng 8/2000; căn cứ để anh đưa thông tin vào.

Huế đã vào hạ, hai cây bằng lăng trước nhà tôi nở hoa “tím cả một khung trời”. Hoa mọc thành từng nhánh, xúm xít nhau trên những cành cao. Tôi đứng trên ban công, đưa tay chạm vào những cánh hoa mới nhú mơn mởn, những chiếc lá non tơ, cảm nhận sức sống và dòng chảy thiên nhiên cuộn tràn trong cơ thể.

Về thị trấn Sịa (Quảng Điền) xem vật ở đình làng Thủ Lễ, tôi lại nhớ đến đô vật nữ Nguyễn Thị Mỹ Trang, đương kim vô địch SEA Games có dịp gặp ở hội vật truyền thống dân gian này cách nay hơn 6 năm.

Khi những cơn mưa phùn báo hiệu Tết Nguyên đán đang cận kề cũng là lúc nhà nhà ở làng tôi tháo chiếc bồ được treo bên hông nhà xuống. Mưa nắng xen kẽ chẳng thể nào phơi ngoài trời được, chiếc bồ và chiếc sề sẽ là vật dụng không thể thiếu để tạo nên những mẻ bột sắn dây trắng tinh, thơm lừng.