Sự ra đời của hội Mỹ Ích gắn liền với sự kiện ông Hoàng Văn Tuyển (1821-1879) đỗ tiến sĩ khoa Tân Hợi (năm Tự Đức thứ 4, 1851).

Cứ nhắc đến hai chữ Mỹ Lợi là người dân Huế nhớ ngay đến đặc điểm nổi bật của bà con ở đây là giọng nói. Làng Mỹ Lợi nay bao gồm toàn bộ xã Vinh Mỹ (huyện Phú Lộc), có 5 thôn thì 1 thôn nói giọng Huế, còn 4 thôn nói giọng... Quảng. Bí ẩn về giọng nói ấy, cho đến bây giờ vẫn chưa có ai giải thích thấu đáo được.

Từ chi tiết lễ vật dâng cúng đặc biệt ở miếu Bà Trạch Phổ (xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, ngày 12-13/2 Âm lịch hàng năm) là cặp cá vược và đọi chè khoai mài, đã giúp chúng tôi gắn kết những biểu tượng văn hóa Đông Nam Á cổ xưa để thấy rõ giá trị độc đáo nó, cô đọng trong tín ngưỡng thờ nữ thần Thiên Y A Na.