Đầu thập niên 80, báo chí rất ít, ti vi thì gần như không có nhưng tôi vẫn biết Huế qua nhãn hiệu gói kẹo mè xửng mà mỗi khi ra Bắc, chú tôi vẫn mang theo làm quà. Trên hình nhãn hiệu có cô gái mặc áo dài tím, đội nón trắng duyên dáng bên cầu Trường Tiền và dòng sông Hương vừa mỹ lệ vừa xa xôi.

Tiếng chiêng ngân vang giữa núi rừng, những vòng xoay uyển chuyển trong điệu múa Pa Cô, Tà Ôi tưởng như chỉ còn trong ký ức lễ hội xưa, thế nhưng tại A Lưới 2, cô gái Cơ Tu - A Rel Thùy Linh cùng các bạn trẻ vẫn miệt mài thắp lửa đam mê, làm sống dậy di sản quê hương qua những tiết mục tràn đầy sức sống, đưa người xem như đắm chìm vào không gian lễ hội thực sự.

Giữa những mái ngói rêu phong và dòng sông Hương lặng lẽ, hay lang thang lên đồi Thiên An, Vọng Cảnh, vào các lăng tẩm của các vua chúa Triều Nguyễn… một cô gái trẻ có nick Hoàng Trinh Phan đã xuất hiện khá dày dặn trên các nền tảng mạng xã hội để kể chuyện di sản. Trang “kể chuyện di sản” của cô đã thu hút hàng ngàn người xem và theo dõi, không chỉ bởi sự duyên dáng mà còn vì nhiều kiến thức rất cần thiết về di sản mà cô đem đến cho công chúng, cộng đồng.

Trong một bài viết của mình, nhà văn Tô Nhuận Vỹ có kể: “Trần Nguyên Vấn (Trần Phương Trà), tôi chỉ gặp anh nhân chuyến về đồng bằng Phú Vang trước Mậu Thân và để lại bài vè Đặng Lế viết về liệt sĩ Đặng Lế khi bị địch bắt đã dẫn cả đơn vị địch vào ngay bãi mìn của du kích gài sẵn và hy sinh anh dũng nhưng gần trọn đơn vị địch cũng đã bị tan xác”. (Trích Tạp chí Sông Hương, số Đặc biệt tháng 3/2015).

Nhân kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng Huế (26/3/1975 - 26/3/2025), Hội Liên Hiệp Phụ nữ (LHPN) quận Thuận Hóa đã đến thăm và tặng quà Bà mẹ Việt Nam Anh hùng Trần Thị Vàng (phường Thủy Xuân); các mẹ, các chị tiểu đội 11 cô gái Sông Hương và những người từng tham gia kháng chiến, góp phần giải phóng Huế.

Trong các năm từ 1930 đến 1937, họa sĩ Mai Trung Thứ được bổ nhiệm dạy vẽ tại trường Quốc Học Huế. Tại đây, tài năng của ông nở rộ. Hàng loạt tác phẩm của ông ra đời mà nhân vật trong tranh ông là những cô gái Huế dịu dàng, những khung cảnh hữu tình của dòng sông Hương, của khu đền đài lăng tẩm. Các tác phẩm sáng tác ở Huế tạo cho ông chỗ đứng vững chắc trong nền hội họa hiện đại Việt Nam.

Cách đây khá lâu, khi tôi đang đi bộ dọc bờ sông Hương cùng mẹ, có một cô gái người nước ngoài đi ngược đường cười với tôi một cái rõ tươi. Tôi cũng đáp lại nhưng hơi ngớ người vì nhớ rằng mình không hề quen biết họ. Tôi quay sang hỏi mẹ: “Sao tự dưng người ta lại cười với con hả mẹ?”. Mẹ tôi đáp: “Có những người tính cách thân thiện như vậy, con cứ mỉm cười lại với họ!”.

Ngày con bé Xuyến ra đời, cha nó đón nhận với vẻ thờ ơ. Ông là con độc đinh, muốn cha mình được thấy đích tôn trước lúc qua đời. Từ trạm xá về là ông đi biệt mù cà cưỡng, cả làng quê phía hạ lưu sông Hương tê tái đi tìm mà không thấy bóng ông. Bà ngoại Xuyến thương con gái, đưa hai mẹ con về nuôi. Vài năm sau có người tử tế ngỏ lời, không chờ đợi được con người bạc nghĩa đã bặt tăm đó, không cần giấy tờ, đơn trương để bỏ, bà gả con gái và lãnh phần nuôi cháu ngoại. Thương yêu chăm bẵm cháu chưa bao năm thì bỗng nhiên bà ngã bệnh, chỉ một ngày là tìm về nằm bên ông ngoại, trên gò đất mênh mông nắng gió ngoài nghĩa địa làng.

Nói đến bình đẳng giới là nói đến sự bình đẳng về vị thế, cơ hội và các quyền của phụ nữ với nam giới. Khi phụ nữ và trẻ em gái được trao quyền năng và tạo cơ hội tham gia mọi hoạt động, được thụ hưởng các dịch vụ, quyền lợi trong cuộc sống thì bình đẳng giới sẽ được thể hiện rõ nét và bạo lực trên cơ sở giới được xóa bỏ.

Là cô gái út trong một gia đình có 4 anh em ở Văn Xá, Hương Văn (Hương Trà), Trần Thị Kim Chuân ngay khi cất tiếng khóc chào đời đã không nhìn thấy ánh sáng mặt trời. 36 năm qua, cô gái ấy không ngừng vượt lên bi kịch của số phận, dồn tình yêu, niềm đam mê vào ca Huế, với niềm khao khát góp phần gìn giữ và lan tỏa nét đẹp văn hóa đặc trưng trên vùng đất núi Ngự sông Hương.