Ngót nghét cả mấy năm nay nội tôi già ốm. Nội một mình ở quê nên cả nhà tôi thay nhau tối về chăm mệ. Nội vẫn đi lại được nhưng tuổi đã 85 nên biết đâu được “trái gió trở trời”, không thể lường hết mọi chuyện xảy ra ba tôi phải làm ngay lịch phân công để đêm nào cũng có người bên cạnh mệ. Lo ăn sáng cho nội, tôi mới phát hiện ở làng Dã Lê quê tôi nằm cạnh Quốc lộ 1A có một quán cháo gạo lứt cá kho tuyệt ngon. Không chỉ nội mà cha con tôi ăn quen nên ai cũng nghiện.

Tra Am là ngôi chùa mà tôi biết sớm nhất ở Huế. Đó là khi tôi vừa tròn 7 tuổi. Đám tang bà nội tôi sau khi di chuyển rất khó khăn trên con đường đất ngoằn ngoèo, nay là đường Nguyễn Khoa Chiêm, dưới trời mưa tầm tã, thì đến chùa Tra Am.

Một ngày nọ, không biết từ đâu ba mạ tôi đem bốn cây sến cao chừng gần một mét về trồng hai bên cửa ngõ.

Bà Tới đang cầm những tờ màu xanh lá trên tay đếm đi đếm lại đến hai lần rồi gói ghém cẩn thận vào bị áo, lấy ghim ghim lại. Số tiền này bà vừa mới đi vay của cô Minh tạp hóa gần nhà. Năm nay làm ăn khốn khó, mùa màng thất bát, vợ chồng bà lo lắng mấy tháng nay. Tiền đâu lo Tết, mua cho lũ nhỏ cháu ngoại bộ quần áo đẹp, rồi nạp học phí kỳ 2 cho thằng Bi…

Sinh thời, ba tôi rất hay nhắc về ông, và mỗi lần như vậy, nét mặt ba tôi bỗng rạng rỡ, phấn khích hẳn lên, bởi ngoài mối quan hệ thân thích, ông có “nhân thân đặc biệt” - bị mù từ bé nhưng trí tuệ, độ mẫn cảm hơn người. Tiếc thay, nghe đâu bỏ đó, bây giờ muốn tìm hiểu kỹ hơn về ông thì ba tôi và những người trong cuộc không còn nữa, chỉ biết dựng lại chân dung về một con người khá sơ sài qua những mẩu ký ức rời rạc, đứt quãng cùng thông tin từ một số chứng nhân gián tiếp.

Ngày nào đi đón con ở Trường tiểu học Trần Quốc Toản, phường Đông Ba, TP. Huế tôi cũng chứng kiến rất nhiều người cố tình đi ngược chiều tại cửa Thượng Tứ. Đây không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật, mà còn gây nguy hiểm cho bản thân và cả người đi đường.

Chú T. là bạn của ba tôi. Nhà có điều kiện nên tậu được biệt thự to ở An Cựu City. Đẹp, tiện nghi và sang trọng. Cha con tôi ghé thăm được chú khoe đủ thứ. Không có chi lạ trong mua sắm, chỉ ngạc nhiên là chiếc ghe được chú giới thiệu rất rành rọt, được cất kỹ ở tận tầng ba. Chú bảo, lạ lắm phải không, sắm chiếc ghe là để khi lụt to có phương tiện mà đi lại. Rồi chú giải thích, thường khi có lụt, đường sá trong vùng đều bị úng ngập, vậy nên chỉ có ghe xuồng là hữu hiệu nhất.

Những người bà tôi thường gặp đâu đó ở một vài góc chợ không phải họ hàng, ruột thịt gì, thế nhưng những bà cụ ấy, dù xa lạ, dù gặp vài lần hay chỉ một lần thì vẫn luôn hao hao bóng dáng những người bà thân thuộc ở quê.

Vào mùa Xuân năm Canh Tý 1960 tại Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua toàn quốc, ba tôi là ông Trần Văn Khoa được Hồ Chủ tịch bắt tay, trao tặng Bằng khen của Người rồi đeo cho Huy hiệu Chiến sĩ thi đua 1960 (CSTĐ) lên ngực áo và nói “Chúc mừng đồng chí".

Tôi có hai cô bạn thân, mỗi khi gặp nhau, câu cửa miệng của chúng tôi là “Đi ăn bánh ép hè!”, thay cho lời chào. Ba đứa tôi thân với nhau từ thời trung học, thi thoảng buổi chiều tan trường, ba đứa ba chiếc xe đạp rong ruổi đến hàng bánh ép, vừa đi vừa huyên thuyên đủ chuyện. Món ăn bình dân đó là một phần trong ký ức thời đi học của tôi, vui vẻ và hồn nhiên. Mười năm trước, đồ ăn vặt cho giới trẻ không bùng nổ như bây giờ nên bánh ép đã trở thành một “ngôi sao” sáng chói!