Phập phù mai tết

Khó giữ nghề

Trở lại những vườn mai tết ở phường Thủy Dương (thị xã Hương Thủy), vườn xưa vẫn còn đó, những gốc mai khẳng khiu và người trồng vẫn cần mẫn trên từng luống chậu. Ấy thế mà, cái cách người trồng, chơi mai đã “khác xưa”. Nói là “xưa” nhưng cũng chỉ cách đây tầm 5-7 năm, những vườn mai từ 200-300 chậu nằm len lỏi trong các khu dân cư ở phường Thủy Dương, cứ đến độ cận tết cổ truyền, khách về chọn mai, se nườm nượp trên đường, thế mà nay đường sá vắng hiu, người chơi mai cũng không buồn ngó ngàng đến vườn cây.

Vườn mai ở Huế chờ thời tiết thuận lợi   

Ông Lê Quý Huề (tổ 6, phường Thủy Dương), bảo rằng, điều giúp ông “cầm cự” với nghề trồng mai tết đến ngày hôm nay là bởi người Huế nói riêng và người miền Trung nói chung, không bao giờ “phụ” cây mai, dù có thời điểm, cây sanh, mưng “lên ngôi”. Nhưng thời tiết oái oăm ở Huế thì…phụ người trồng. Vị thế cây mai cũng không còn “độc tôn” như trước. Hơn 30 năm trong nghề trồng, kinh doanh mai tết, ông Huề đúc rút: “Riêng năm nay, tính tới thời điểm hiện nay đang rét, chưa nói được điều gì. Chứ liên tiếp vài năm trước, thời tiết cứ đỏng đảnh, rét kéo dài, búp mai cứ “ngậm sương”…chờ nắng. Hàng chục chủ vườn ở đây cứ ra vào, ngó vườn cây rồi xoay sang chiếc tivi theo dõi thời tiết”.

Từ vườn mai 300 gốc, lớn nhất nhì Hương Thủy, với nhiều gốc hoàng mai thế cây đẹp, ấy vậy mà vườn cây hiện tại của ông Huề chỉ còn non 70 gốc, hơn một nửa trong số đó là mai của các cá nhân, đơn vị gửi nhờ chăm sóc. Tại vườn ông Huề, mỗi cây mai có giá bán trong dịp tết bình quân từ 10-20 triệu đồng. Riêng các cây gửi thuê chăm sóc ông Huề lấy giá từ 700 ngàn đến 1 triệu đồng. “Trước đây tôi nhận chăm mai rất nhiều, nhưng nhiều năm liền thời tiết không thuận lợi, mai không có hoa, mình phải dùng mai nhà mà “bù” cho họ, tính lại chi phí mình lỗ. Trong khi chăm mai tốt, được mùa, mình cho thuê 1 chậu cũng từ 3-5 triệu đồng trong mấy ngày tết rồi”, ông Huề chia sẻ.

Theo kinh nghiệm ông Huề, cứ hàng năm, người trồng “canh” tầm 15/11 (AL) là bắt đầu trảy lá mai. Việc trảy lá cũng “hên xui” nếu thời tiết không thuận. Nhiều năm liền, chủ vườn mai ở Hương Thủy đành ôm “quả đắng” khi trảy lá trúng vào thời điểm rét kéo dài, nụ non chuyển sang tím rồi teo thối ngay trên cành. Người chọn mai tới vườn đều “lắc đầu” chê mai non, nở muộn hoặc không đủ búp.

Tại vườn mai của các hộ dân ở phường Vỹ Dạ (TP. Huế), người trồng cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Dù năm nay, giới chơi mai nhận định, vườn mai ở các tỉnh phía Nam bị ảnh hưởng nặng nề do mưa lũ, cây mai ở Huế sẽ “lên ngôi”, nhưng nhiều chủ vườn vẫn dè dặt đầu tư hoặc trồng “cho có” do không biết thời tiết sắp đến thuận hay nghịch?

Ông Đỗ Hợi (Tổ 9, phường Vỹ Dạ) lo lắng: “Hiện nay vườn tui còn 50 gốc, tất thảy là hoàng mai. Riêng khu vực tổ 9 này có khoảng 4 hộ trồng mai. Nhiều năm liền thất bát, đầu tư mai tính ra các chi phí trong 1 năm khá lớn nhưng đến tết lại “bấp” thời tiết nên đa phần thua lỗ”. Hộ ông Hợi trước đây thuê đất trồng khoảng 130 gốc hoàng mai. Trúng vụ có khi kiếm được cả trăm triệu đồng. qua mấy vụ thời tiết oái oan, “đánh lừa” người trồng, ông Hợi bán mai, phần không chăm sóc nên vườn cây cũng lụi tàn dần.

Đầu tư cứu vườn cây

Tại thị xã Hương Thủy có khoảng 100 hộ chuyên trồng mai tết. Với nhiều chủ vườn, thời tiết trong nhiều năm liền không thuận lợi đã trở thành một trở lực lớn đối với nghề trồng loại cây cảnh này. Tại phường Thủy Dương, các hộ như Lê Huy Hoàng, Lê Quý Huề, đều bước đầu đầu tư hệ thống nhà lưới, phủ bạt để giữ ấm, ngăn sương muối gây hại nụ mai trong những tháng cuối cùng giáp tết. 

Để giữ vườn mai, mỗi dịp cận tết, các hộ trồng mai đều thắp đèn giữ nhiệt, mang mai vào nơi kín gió, dùng dù lớn để che tránh sương muối. Biện pháp này “cứu” mai tết khá hiệu quả. Nhưng cả vườn mai mấy trăm gốc thì chỉ có đầu tư nhà lưới mới thành công được. “Vụ này còn 70 gốc, mình đã đầu tư nhà lưới, hệ thống tưới gần 20 triệu đồng. Những cây đặt trong nhà lưới tránh được tiết trời lạnh như hiện nay, mình tiến hành trảy lá sớm, cây phát triển tốt. Đến thời điểm hiện nay, với cây mai vẫn chua nói trước được, chỉ mong tiết trời cuối năm có nắng là người trồng mai thắng lợi”, ông Huề hy vọng.

Không chỉ đầu tư cơ sở ươm trồng, một số hộ dân ở phường Vỹ Dạ như các hộ Đỗ Hợi, Đỗ Thanh Tỷ, Nguyễn Minh Diệu, có vườn cây từ 50-150 gốc cũng đang hứa hẹn vụ trồng mai năm nay sẽ “khả quan” hơn. Ông Đỗ Hợi cho biết, so với các giống mai thì loài hoàng mai là “khó tính” hơn cả. Mà người Huế chỉ thích chơi hoàng mai mà thôi. Cây hoàng mai ra nụ đúng vào thời điểm rét, lớp lụa ngoài búp chưa kịp bung ra đã bị rét “cắn”. Do vậy, điều quan trọng của người trồng là phải “canh” cho đúng thời tiết. Trảy lá đúng thời điểm. Thứ đến là phải biết cách sử dụng phân bón đúng lúc nhằm thúc cây nở hoa đúng dịp.

Để vườn mai thêm phong phú các giống cây, ông Hợi cùng một số chủ vườn đã ghép hoàng mai với hồng diệp mai. Hoặc ghép thêm rễ để tạo dáng cho cây thêm đẹp, phong phú. “Cây gốc có thể hoàng mai hoặc hồng diệp mai nhưng nhánh ghép buộc phải là cây non, đang sinh trưởng khỏe. Anh em chơi mai đã chia sẻ kinh nghiệm cho nhau, ghép khá thành công. Hy vọng, những năm sắp đến sẽ có nhiều giống mai mới phù hợp thời tiết, cho hoa đẹp và được người chơi ưa chuộng hơn”, ông Huề phấn khởi.

Hà Nguyên