(1).JPG)
Sen hồ Tịnh. Ảnh: Vô Chung
Ở Huế, đi đâu cũng thấy hồ sen, ao sen. Cái cổ kính của rêu phong dường như hòa quyện với cái bình dị của hoa sen, tạo cho kinh thành Huế một vẻ đẹp riêng, xưa mà không cũ. Ấn tượng với du khách đến Huế vẫn là sen Thành Nội. Huế mùa này sen hầu như bao bọc khắp các cổng thành, từ Kỳ Đài cho đến các cửa đi vào Thành nội. Sen trắng, sen hồng phủ khắp các hồ, hào cho đến sông Ngự Hà, tạo nên một sự hòa hợp tự nhiên nhưng vô cùng thẩm mỹ.
Nói đến sen Huế, không thể không nhắc đến sen Tịnh Tâm, một trong những loại sen nổi tiếng khắp cả nước. Hội tụ ở đây có sen trắng tinh khiết, sen hồng nhuần nhụy, đến mùa tạo nên một mặt sen phẳng kín. Tịnh Tâm không khí trong lành, hương sen thơm ngát và cả sự tĩnh lặng của không gian, tất cả hòa quyện vào nhau, và có lẽ đó là những nét đặc trưng làm nên tên gọi của hồ. Ngày nay, người Huế vẫn giữ được phong cách uống trà ướp sen được hãm bởi những giọt sương mai đọng trên lá sen từ những hồ sen. Mỗi buổi sáng ban mai, những người bạn già thưởng hoa tri kỷ cùng nhau. Đêm đêm, người ta chèo thuyền bỏ trà vào giữa hoa sen, bó nhẹ đóa sen không cho hoa nở, để đến sáng tinh mơ họ đi lấy trà, mỗi bông hoa đủ cho một ấm. Cánh trà, ngậm hương thơm ngát, thưởng thức chén trà sen vẫn mang đầy hơi thở hương hoa, đất trời đọng lại trên đầu lưỡi sự tinh khiết.
Một điều đặc biệt mà ít ai biết về hồ sen Tịnh Tâm là dưới lòng hồ, trên bùn dưới cát khó để giống sen, nên từ thời xa xưa, những người trồng sen ở hồ Tịnh Tâm đã phải để giống ở các hồ khác. Có những năm nước lũ đã làm chết cả giống sen, người trồng sen phải ra Quảng Trị mua giống vào. Trên đất Quảng Trị, loại sen này sống từ mùa này sang mùa khác, nhưng hoa, củ, hạt lại không thơm, ngon như khi vào trồng ở hồ Tịnh.
Từ thời xa xưa, hoa sen đã gắn với triết lý Phật giáo. Sen tượng trưng cho tính vô nhiễm của cái tâm con người theo Phật. Trong tư tưởng phật giáo, hoa sen được tôn quý và chiếm một vị trí rất quan trọng. Hoa sen biểu trưng cho những giá trị đạo đức, sự thuần khiết và sự thánh thiện, sự duy trì và phát triển của phật pháp, trí tuệ dẫn đến niết bàn. Như một sự trùng hợp thiên nhiên diệu kỳ, và với sự khéo léo của những người trồng sen đã tạo nên thời điểm đẹp nhất mùa hoa sen ở Huế, là giữa tháng tư âm lịch là mùa Phật Đản. Sen nâng bước đi đầu đời cho đấng Giác Ngộ ngày đản sinh qua 7 tòa sen trong truyền thuyết nhà Phật.
Tuy hoa sen chóng tàn, nhưng về mùa hè ở bất cứ ngôi chùa nào ở Huế ta cũng cảm nhận được hương vị của sen qua hương hoa thanh thoát. Từ chánh điện trang nghiêm, hay những hồ sen trước chùa tạo cho con người có cảm giác an lành. Hoa sen hầu như chỉ được dâng cúng nhiều trong các lễ nhà Phật. Những nơi đình chùa, lăng miếu, thừa tự trang nghiêm thường được thiết kế có hồ sen như là một bình phong che chắn trước hướng trực đạo.
Người Huế nhắc đến sen với một sự tôn quý vẻ tinh khiết, thanh cao. Sen thơm, lại hữu sắc. Dù trong hoàn cảnh nào sen cũng hàm chứa trong nó sự tinh tế, thuần khiết, cao đẹp. Nó thật sự là biểu trưng tiêu biểu cho văn hóa và cốt cách nhân văn của người Việt Nam.
HOÀNG LINH