Những hoa văn trên thổ cẩm zèng qua đôi bàn tay tài hoa của các nghệ nhân Tà Ôi được nhóm các bạn trẻ nghiên cứu và số hóa thành tác phẩm nghệ thuật. Tất cả hiện ra lung linh, huyền ảo như kết nối giữa truyền thống với công nghệ của thời đại số.

Lễ cúng dâng zèng là một nghi thức tâm linh độc đáo và mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào Tà Ôi ở huyện A Lưới. Đây không chỉ là cách thể hiện lòng biết ơn đến Giàng (Ông Trời), mà còn tôn vinh nghề dệt zèng – một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận.

Hết xoay vần trên nương rẫy với cây lúa, cây sắn, thêm mấy rừng keo tràm; trong nhà thì tất bật chăm đàn lợn, đàn gà, thêm trâu bò ngoài vườn, đêm xuống lại cần mẫn ngồi dệt từng tấm zèng, đôi vợ chồng người Tà Ôi A Viết Thị Mai không lúc nào chịu ngơi tay, quyết tâm vươn lên làm giàu trên mảnh đất biên cương.

Những nhịp đập rộn ràng trong lồng ngực trẻ, có niềm tự hào là người con gái Tà Ôi, chị Hồ Thị Hương (thôn A Đeeng, xã Bắc Sơn, A Lưới) luôn ấp ủ khát khao giữ gìn, lan tỏa những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Thành lập hợp tác xã (HTX) dệt zèng; câu lạc bộ văn hóa văn nghệ dân gian tại địa phương; xây dựng Farmstay và thiết kế những tour du lịch trải nghiệm mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống, là cách “bông hoa Tà Ôi” tỏa hương.

Hôm đến xã Hồng Thủy xa xôi của huyện biên giới A Lưới, tôi gặp hình ảnh dưới dòng suối uốn lượn giữa núi rừng, người phụ nữ Pa Cô đang mải miết “săn” cá bống. Mồ hôi ướt lưng chiếc áo cũ, dệt bằng vải zèng truyền thống, nhỏ giọt trên đôi má hồng rực lên dưới nắng. Nụ cười cũng rạng rỡ như nắng và mộc mạc, hiền lành như lá rừng. “Bức tranh” thật đẹp khiến chúng tôi không thể nào không “chốt” cái hẹn ngược suối.

Triển lãm tư liệu ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh, triển lãm tranh dân gian, lễ hội ẩm thực, thao diễn dệt Zèng, trưng bày các đặc sản của đồng bào dân tộc miền núi… nằm trong sự kiện Ngày hội “Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc miền núi” tỉnh Thừa Thiên Huế lần thứ 15-2024 thu hút đông đảo người dân, du khách tham gia.

Với quan niệm “đời người chỉ cưới một lần”, đồng bào Pa Cô (huyện A Lưới) vẫn luôn xem lễ cưới là một trong những nghi lễ quan trọng nhất để ghi dấu bước trưởng thành của mỗi người. Những lễ vật nhà trai chuẩn bị là tiền, vàng, bạc, bò, heo... Còn nhà gái sẽ là tấm zèng, gạo, đặc sản địa phương, các loại gà, vịt, cá suối… Trong ngày cưới, phía nhà gái treo hai tấm zèng trước cửa nhà, báo hiệu gia đình có hỷ sự. Sáng sớm, trước khi đưa con gái về nhà chồng, gia đình nhà gái làm nghi lễ xuất gia, cáo với tổ tiên việc cháu gái đi lấy chồng. Khi tiễn con gái về nhà chồng, nhà gái mang theo các lễ vật như: zèng, gà luộc, gói xôi…

Nhắc đến nghệ nhân Mai Thị Hợp (sinh năm 1963, dân tộc Tà Ôi, quê xã Lâm Đớt, huyện A Lưới), người ta thường biết đến bà như một người lưu truyền và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc thông qua zèng. Và cả cuộc đời bà cũng đã gắn bó với những câu chuyện thú vị xung quanh sản phẩm thủ công độc đáo này...

Những hoa văn, họa tiết trên Zèng hay những sản phẩm nhỏ nhắn được làm ra từ Zèng của các nghệ nhân người Tà Ôi ở vùng cao A Lưới chưa khi nào cuốn hút như bây giờ. Không chỉ cầm trên tay sản phẩm, những người đem lòng yêu nét đẹp truyền thống này còn tìm đến những bản làng xa xôi để diện kiến quy trình ra đời của chúng.

Hàng chục sinh viên đang theo học ngành thiết kế thời trang từ TP. Hồ Chí Minh đã có những ngày trải nghiệm thú vị khi được cùng ăn, cùng ở, cùng khám phá nghề dệt Zèng của đồng bào Tà Ôi (A Lưới).