Thanh trà Huế đang vào mùa. Trên các con phố quanh các khu chợ, sạp trái cây ven đường đâu đâu cũng bắt gặp những trái thanh trà tươi xanh mơn mởn vừa được các chị, các mẹ hái từ miệt vườn Thủy Biều, Thủy Bằng... cho kịp buổi chợ sáng sớm. Hương thơm dịu nhẹ, múi mọng nước có vị chua thanh ngọt nhẹ, theo đông y còn có tác dụng hỗ trợ giảm cân, tiêu hóa, bổ sung vitamin, chất xơ, dinh dưỡng cho cơ thể… nên loại đặc sản riêng có này từng là sản vật tiến vua một thời.

Tôi đã gọi đó là mùi ban mai, khi đứng trên con đường thênh thang gió sớm. Ánh đèn đường chưa kịp tắt trên đầu thả xuống phố một màu ấm áp, soi rõ màn sương mờ đục phủ kín những ngọn cây ngủ muộn. Tôi hít thật sâu cho lồng ngực mình lấp đầy mùi dịu hiền buổi ban sớm. Mùi lá cây ẩm ướt vị sương, mùi của đất nồng còn vương hơi đêm, và cả mùi hoa sử quân tử đang e ấp bên bức tường cũ loang lổ vết thời gian, tất cả như trở thành một bản nhạc dịu dàng của ban mai thơm ngát.

Đó là buổi chợ sớm mai của làng Mỹ Lợi, xã Vinh Lộc. Trước khi là một phần của xã Vinh Lộc hôm nay, Mỹ Lợi thuộc xã Vinh Mỹ - dải đất đồng bằng duyên hải một bên là biển, một bên là phá và duy nhất trên đất Huế có chất giọng kỳ lạ giống xứ Quảng.

Dưới làn sương mỏng manh, lững lờ trôi trên những triền núi A Lưới buổi sáng sớm, tôi theo chân bà con xã Trung Sơn về sân làng để dự một lễ hội đặc biệt - lễ hội A Pier (lễ hội xuống giống cây trồng). Không gian rộn ràng trong âm thanh của cồng chiêng và những gùi lễ vật thơm lừng lúa nếp mới. Đó là ngày người Pa Cô đánh thức đất trời và gửi gắm ước vọng về một mùa màng bội thu.

Tháng Mười, những cơn gió lành lạnh vi vút cửa sổ bên nhà, lớp bùn đất, cây cối ngổn ngang sau trận bão đang nằm chờ tay người dọn. Mẹ đứng ngồi không yên, ra vào liên tục. Chiếc nón lá ngấm nước bao ngày nay, đã đen và có dấu hiệu mốc. Mùi ẩm ướt bay khắp gian nhà vừa mới được chút nắng le lói chiếu qua. Cứ thế rồi tháng Mười đến, mang theo những mong manh ùa về nơi căn bếp ám mùi khói chiều. Dàn củi được mẹ sắp ngay ngắn, củi tươi, củi khô để tách riêng, củi lớn mẹ dùng để nấu bánh, chạy mối buổi sáng sớm.

Vùng đồi Thủy Xuân, TP. Huế nổi tiếng với những ngôi chùa cổ như Từ Hiếu, Đông Thuyền, Bảo Lâm, Châu Lâm, Diệu Nghiêm... Lạc bước vào chốn mây gió tiêu diêu với nhiều rặng thông vi vu trên những sườn đồi này, vào buổi sớm tinh mơ hay khi hoàng hôn về, nghe trong gió tiếng chuông chùa ngân vang và cả những tiếng mõ đều đều từ những cánh cửa chùa vọng lại. Chợt thấy lòng êm dịu và thanh thản lạ thường.

Ghé Morin đón người đồng nghiệp từ TP. Hồ Chí Minh đang ra Huế công tác. Đang phụ trách một tờ báo ở thành phố phương Nam, công việc khiến anh mỗi năm phải ra Huế khá nhiều lần. Lần này anh chọn khách sạn Morin ngay đầu cầu Trường Tiền để ở. Giá thuê phòng có thể hơi cao tí, nhưng anh nói, bù lại ở gần sông Hương để được ngắm mọi cung bậc của dòng sông huyền thoại qua từng khung thời gian trong ngày mà anh vẫn hằng nghe truyền tụng. Nhất là buổi sáng dậy sớm, được thỏa thuê thả bước theo các con đường đi bộ rợp bóng cây xanh dọc 2 bờ sông, hít thở bầu không khí trong lành, mát rượi mà không dễ đô thị nào cũng có…

“Huế cổ kính, mà luôn luôn mới mẻ, bất ngờ. Ai đã từng dành trọn buổi sớm mai sương khói hay buổi chiều tà mát mẻ đi một vòng dọc hai bờ sông Hương mới cảm nhận được sức sống kỳ diệu của thành Huế bây giờ… Huế đi lên từng ngày, dần xứng tầm là một đô thị di sản, một trung tâm văn hóa, giáo dục, du lịch và y tế chuyên sâu tương lai của nước nhà, của khu vực” - Đó là những cảm nhận sâu sắc của một người bạn xa về một Huế “muôn đời đẹp và thơ”.

Sau đêm mưa, không khí buổi sớm tiết cuối xuân tinh sạch, tươi mới lạ thường. Nghe thoáng một mùi hương thoảng ngọt dịu dàng, bạn khẽ reo lên thích thú: “Hoa cau nở kìa chị ơi, thơm nức lòng người!”. Nhìn chùm hoa dáng vẻ “kênh kiệu” treo tít trên cây có hàng trăm cánh vươn dài, nối kết với nhau thành những tua rua tuyệt đẹp, thấy sự nao nức cũng lan tỏa đâu đây trong lòng.