Một ly cà phê vào buổi sáng tưởng chừng là chuyện nhỏ, nhưng khi biết rằng trong đó không phải là cà phê thật mà là hỗn hợp của đậu nành, hạt bắp và phụ gia không rõ nguồn gốc, người tiêu dùng không khỏi rùng mình.

Chưa quá nổi tiếng như rừng bần tại Cù lao Dung (Sóc Trăng), rừng bần ven sông Lam ở Nghệ An hay ở Cù lao Bắc Phước (Quảng Trị)…, song, bần ở các vùng ven biển thành phố Huế cũng đang từng ngày bám rất sâu vào bùn, vào đất xứ sở. Người ta bảo, loài cây mang chi cái tên mà “tội”, đã ở vùng xa xôi còn gợi sự nghèo đói, bần hàn. Nhưng lại “quá thương”, vì những “bức tường xanh” ngày càng bền vững ấy không chỉ chống xói lở, điều hòa không khí hiệu quả, mà còn tạo các bãi đẻ và sinh trưởng cho các loài thủy, hải sản vùng đầm phá và tạo cảnh quan đẹp.

Báo cáo Xã hội thế giới 2025 vừa được công bố, cảnh báo rằng hàng tỷ người trên khắp thế giới đang sống trong nỗi lo mất việc làm hoặc phải vật lộn để tìm việc làm, khi sự kết hợp của bất ổn kinh tế, xung đột và các cú sốc khí hậu đang làm xói mòn an ninh toàn cầu.

Tôi đứng lặng trong chiều muộn ở khuôn viên Khu tưởng niệm liệt sĩ tại căn cứ Động Tranh (Bastogne), Bình Tiến, TX. Hương Trà, bần thần một nỗi 50 năm đã đi qua vùng rừng núi rộng lớn phía tây thành phố Huế này, và những câu thơ vừa đến trong đầu “những núi đồi tan hoang/ thuở đạn bom cày xới/ khói hương thơm hàng hàng/ chiều Động Tranh hoang hoải…”.

Trong những năm gần đây, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, diễn biến bất thường của thời tiết; đặc biệt trong năm 2024 ảnh hưởng của bão số 6 và liên tiếp các đợt thiên tai trong tháng 9 và 10 đã làm xói lở bờ biển trên địa bàn hơn 10,3km/tổng số 127km, tập trung các khu vực huyện, thị Phong Điền, Quảng Điền, Phú Vang, Phú Lộc và quận Thuận Hóa.

Không kể mùa đông hay mùa hạ, mùa nắng hay mùa mưa, dấu chân tình nguyện của tuổi trẻ Huế đã đem đến cho đồng bào những con đường sáng, những ngôi nhà tinh tươm, những mảnh vườn được vun xới... Với những chàng trai, cô gái trẻ, đó là hành trình được cống hiến, được trưởng thành.

Bờ sông Truồi qua xã Lộc An, huyện Phú Lộc có nhiều đoạn chưa được đầu tư kè, nhiều điểm bị xói mòn, sạt lở. Cứ mỗi mùa mưa lũ, người dân lại nơm nớp nỗi lo.

Thuở ấu thơ, trẻ con làng tôi đứa mô cũng có một niềm ao ước đó là được đi Huế chơi ít nhất là một lần. Đình làng Đại Lộc quê tôi có một lùm mù u rậm rạp và là chốn để chúng tôi leo trèo và hát những câu nghêu ngao vào những buổi chiều hè: “Trèo lên cây mù u nhìn vô trong Huế...”. Rồi những đêm không trăng, trời đầy sao, lũ trẻ con làng chúng tôi nhìn về phía xa xôi, nơi có một quầng sáng phía chân trời và nói với nhau rằng, đó là Huế. Hồi đó, làng tôi có một chuyến đò đi Huế hàng ngày xuất phát ở bến đò Đồng Dạ, nơi con sông Ô Lâu bắt đầu chảy qua làng tôi. Nhưng phải có công chuyện chi quan trọng thì nông dân làng tôi mới đi Huế, còn trẻ con như chúng tôi thì rất khó để được đi.

Những ngày mưa ở miền Trung thường kéo dài và dai dẳng. Đó là những ngày tháng Mười âm lịch, khi gió mùa đông bắc tràn về mang theo những cơn mưa rả rích. Mưa không dứt, nhưng lại chẳng khi nào xối xả. Mưa chỉ rơi nhè nhẹ, lặng lẽ như chính con người ở nơi này - điềm đạm và sâu lắng. Và trong nhịp sống chậm rãi đó, hình ảnh chiếc đèn dầu ngày mưa trong ký ức hiện về rõ nét, như một phần không thể thiếu trong những năm tháng tuổi thơ.

Trong “Lời tự bạch” đề tựa cho cuốn sách cuối đời của mình, nhạc sĩ Mặc Hy viết: “Đừng để dương gian nhiều mũ áo/ Mà rồi âm phủ thiếu đèn nhang”. Hai câu thơ đó khiến nhiều người nhớ ông, như nhớ chòm râu trắng dài và nụ cười hồn hậu như ông tiên của ông. Nhưng nhớ nhiều hơn là sự im lặng và lặng lẽ sống, lặng lẽ đi, lặng lẽ viết, lặng lẽ hát xẩm, lặng lẽ đến với bà con miền núi xa xôi… của ông.