Hợp tác ba bên hướng tới thúc đẩy chương trình Chuyển đổi số quốc gia của Indonesia, góp phần xây dựng nền kinh tế số cạnh tranh thông qua đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ và hiện đại hóa toàn diện các lĩnh vực trọng điểm.

Hơn 30 năm, do hoàn cảnh gặp nhiều khó khăn, ba tôi, một cán bộ trung cấp ngành lâm nghiệp đang làm việc cho một lâm trường ở Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị) đã phải bỏ việc về quê mưu sinh. Từ đó, ông trở thành lao động tự do. Cái từ lao động tự do hay gọi nôm na là “thợ đụng” như vận vào nhà tôi với bao nỗi vất vả, gian truân và bấp bênh. Cho đến giờ ông đã hơn 70 tuổi, con cái đã trưởng thành, cuộc sống không còn phải chật vật nhưng ông vẫn cứ tiếc nuối, giá ngày trước không bỏ việc, giờ đã có cuốn sổ hưu để an tâm tuổi già.

Do hoàn cảnh gia đình nghèo khổ, năm 1958, khi tôi 10 tuổi, ba mẹ tôi đã lặng lẽ đưa cả nhà rời làng An Truyền, tục danh làng Chuồn (Thừa Thiên), tìm ra Quảng Trị để mưu sinh. Bị thất học, các anh em tôi phải bán mì, cà-rem (kem) hay bán bánh ú, kẹo đậu phụng… trên đường phố, trên tàu lửa, phụ giúp thêm gia đình. Biết tôi có hoàn cảnh khó khăn, các chị tiểu thương chợ Quảng Trị động viên tôi vừa giúp mẹ bán cơm, vừa đi học. Các chị phân công nhau giúp đỡ, để tôi khỏi thất học, người thì làm lại giấy khai sinh cho tôi, người thì tìm giáo viên dạy kèm. Từ năm sinh chính thức của tôi là 1948, các chị đã làm giấy khai sinh sụt tuổi năm 1951 cho tôi để có thể thi vào lớp đệ thất (nay là lớp 6) Trường Trung học Nguyễn Hoàng (Quảng Trị).

Chuyện xảy ra cũng đã khá lâu. Lần ấy, người bà con của tôi ở quê bị đau mắt, gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt. Sau khi đi khám tại một phòng khám tư nhân, chị được bác sĩ chẩn đoán bị tật khúc xạ và được khuyên đến bệnh viện có uy tín trên địa bàn để điều trị. Nghe theo lời đến đó chị giật mình, phải tự chi trả viện phí 100% vì… trái tuyến. Chị thắc mắc: “Mua BHYT là để được đỡ đần viện phí. Thế này thì mua làm chi?”. Rõ ràng, quy định trước đây đã khiến không ít bệnh nhân gặp khó khăn hoặc có thái độ không hài lòng khi buộc phải thanh toán viện phí khám, chữa bệnh ở những cơ sở y tế khác với cơ sở y tế đăng ký khám, chữa bệnh ban đầu.

Mỗi mùa kê, ba mạ tôi lại tất bật ngoài đồng từ sáng sớm đến chiều muộn, dầm mưa dãi nắng để đổi lại từng đồng lo cho cả nhà và để nuôi dưỡng ước mơ học hành của đàn con.

Nắng xiên khoai qua đám rau tần héo rũ rồi đổ xòa lên bậc thềm rêu loang lổ. Cô tôi lễ mễ bưng chậu nước bồ kết ra giếng tỉ mẩn ngồi chải từng lọn tóc. Vừa gội đầu, cô vừa khe khẽ hát Có phải em chờ anh không mà sao em vẫn chưa lấy chồng… Ngoài ngõ tiếng cổng tre kin kít mở ra, bà tôi từ ngoài đồng trở về với đôi quang gánh đầy nhóc lá trâm, vắt vẻo thêm một chùm dủ dẻ chín vàng.

“Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mùng Mười tháng Ba” – tôi ghi nhớ câu ca dao này từ những ngày còn chưa đủ lớn để hiểu hết ý nghĩa thiêng liêng của 2 từ “Giỗ Tổ”. Và nay, niềm tự hào dân tộc hướng về nguồn cội trong ngày Giỗ Tổ đã không chỉ là tinh thần hiện hữu trong mỗi người con mang dòng máu dân tộc Việt, mà tự hào hơn là đã được tổ chức UNESCO chính thức công nhận Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, vào năm 2012.

Ba tôi là một người nông dân chân chất, không nhiều lời và cũng chẳng thể hiện tình cảm bằng lời nói. Nhưng mỗi lần nhìn thấy hai bàn tay chai sạn, rám nắng của ba, tôi luôn cảm nhận được tình yêu sâu thẳm mà ba dành cho gia đình. Hai bàn tay của ba không mềm mại, không đẹp, nhưng lại mang trong đó biết bao nhiêu vết dấu của cuộc mưu sinh.

Khi đã biết được suy nghĩ của bà, tôi không cố chấp nài nỉ đưa thêm tiền cho bà lần nào nữa. Trong tôi, một niềm thương mến, ngưỡng mộ lặng lẽ dâng trào.

Dừng xe trên một đoạn đường Bạch Đằng, dọc sông Đông Ba, tôi nghe hai người phụ nữ nói chuyện mua - bán bánh bao. Người phụ nữ lam lũ nhưng còn khá trẻ với nụ cười tươi, chị nói khi tôi cũng mua vài cái về làm quà chiều cho con: “Nghề ni đi ngoài đường cũng cực lắm chị, mưa nắng dãi dầu, chủ yếu lấy công làm lời mà nuôi con”.