 |
| Bảo tàng không gian ảo trưng bày di tích, hiện vật Chăm Pa được nhóm thiết kế để tương thích trên nhiều thiết bị. Ảnh: NVCC |
Vun đắp tình yêu văn hóa
Lớn lên trên mảnh đất Cố đô, Minh Thư sớm nuôi dưỡng niềm say mê với văn hóa dân tộc và di sản địa phương. Ngay từ những năm phổ thông, em đã hiện thực hóa đam mê ấy thông qua các đề tài nghiên cứu giàu tính sáng tạo và giá trị thực tiễn. Nổi bật trong số đó là đề tài "Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Chăm Pa cho học sinh THPT tại Thừa Thiên Huế" (nay là TP. Huế), giúp Minh Thư và đồng tác giả Phương Anh giành giải Tư cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp Quốc gia năm học 2024 - 2025.
Chia sẻ về nguồn cảm hứng nghiên cứu, Thư cho biết hầu hết ý tưởng của mình đều bắt đầu từ trải nghiệm thực tế với di sản. Trong một lần đến thăm nhà thờ cổ của một dòng họ Chăm ở Huế, em đã ngỡ ngàng trước những hiện vật đá chạm khắc tinh xảo, vừa phản ánh nghệ thuật, vừa thể hiện tín ngưỡng đặc trưng của người Chăm Pa. Chính trải nghiệm đó đã thôi thúc Thư chọn văn hóa Chăm Pa làm đề tài nghiên cứu đầu tiên.
Tiếp nối thành công đó, Minh Thư cùng bạn học là Ngọc Thiện triển khai dự án nghiên cứu về Cửu Đỉnh Triều Nguyễn. Lần đầu chiêm ngưỡng Cửu Đỉnh trong Hoàng thành Huế, Thư bày tỏ: “Em thật sự bất ngờ khi thấy từng hoa văn vừa gần gũi với đời sống người Việt, vừa ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu xa. Trước đây em chỉ được học về Cửu Đỉnh và Triều Nguyễn qua sách vở, nhưng trải nghiệm thực tế đã mang lại một cảm xúc hoàn toàn khác và khó quên. Với em, công trình này không chỉ thể hiện vẻ đẹp nghệ thuật của một thời đại, mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc, cho thấy sự gắn kết giữa lịch sử, con người và thiên nhiên Việt Nam”, Thư chia sẻ.
Kể chuyện di sản bằng công nghệ
Nếu như dự án về văn hóa Chăm Pa giúp nhóm khám phá giá trị lịch sử thì với dự án Cửu Đỉnh, nhóm của Minh Thư đã chủ động chuyển hướng sang cách tiếp cận mới: số hóa di sản. Thành công từ dự án Chăm Pa đã cho thấy công nghệ có thể giúp di sản lan tỏa mạnh mẽ. Ngoài booklet, website và bảo tàng không gian ảo, nhóm còn thử nghiệm các hình thức mới như bản đồ tương tác, mô hình STEM tái hiện hiện vật, truyện tranh lịch sử… Những trải nghiệm ấy giúp nhóm rèn luyện kỹ năng thiết kế nội dung, sắp xếp dữ liệu và tối ưu giao diện, tạo nền tảng vững chắc để tiến xa hơn với công nghệ số hóa 3D.
Trong dự án mới, nhóm mở rộng sang các sản phẩm đa phương tiện như video, podcast và infographic. Đặc biệt, toàn bộ Cửu Đỉnh với 162 bản đúc nổi đã được số hóa bằng công nghệ quét, scan 3D chi tiết, trở thành cơ sở để xây dựng không gian trưng bày ảo và phát triển các ứng dụng giáo dục trải nghiệm. Nhờ vậy, Cửu Đỉnh không còn là những khối đồng tĩnh tại mà trở thành “di sản sống động”, gần gũi hơn với cộng đồng, giúp cả học sinh ở vùng xa cũng có cơ hội tiếp cận và khám phá.
Nhờ kinh nghiệm tích lũy từ dự án Chăm Pa, nhóm đã sớm xây dựng kế hoạch và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, giấy tờ để quá trình nghiên cứu diễn ra hiệu quả. Khó khăn lớn nhất mà nhóm gặp phải là khâu thu thập dữ liệu. Để hoàn tất việc quét 3D toàn bộ Cửu Đỉnh, Minh Thư và Ngọc Thiện phải nhiều lần vào Đại Nội, đối mặt với khối lượng dữ liệu lớn và yêu cầu kỹ thuật cao. May mắn thay, nhóm đã nhận được sự hỗ trợ chuyên môn từ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, từ khâu tư liệu đến kỹ thuật, giúp dự án diễn ra thuận lợi và chính xác.
“Sau nhiều lần đến các di tích để nghiên cứu, nhóm em dần trở thành gương mặt quen thuộc với cán bộ nơi đây. Có lẽ vì nhìn thấy niềm đam mê nghiên cứu và mong muốn bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của học sinh, nên chúng em luôn nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình. Trước đó, nhóm cũng đã chứng minh năng lực và tinh thần làm việc nghiêm túc qua nhiều sản phẩm nghiên cứu. Vì vậy, khi bắt tay vào dự án này, các đơn vị đều tin tưởng và sẵn lòng hỗ trợ, đồng hành”, Thư nói.
Trong quá trình triển khai, nhóm cũng chủ động hợp tác với các đơn vị chuyên môn để được góp ý, điều chỉnh nội dung và hoàn thiện sản phẩm. Nhóm còn nhận được sự hướng dẫn tận tình từ thầy Trần Minh Đức - giáo viên Trường THPT Hai Bà Trưng, người đồng hành cùng Minh Thư qua hai dự án. Thầy luôn theo sát quá trình của nhóm để kiểm tra, góp ý và điều chỉnh kịp thời. Thầy định hướng, gợi mở và khuyến khích nhóm chủ động triển khai ý tưởng, khuyến khích mỗi thành viên tự rèn tính kỷ luật và phát huy sự sáng tạo trong từng bước làm đề tài.
“Bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng các chuyên gia, mà người trẻ như chúng em cũng có thể góp phần bằng góc nhìn mới, sự sáng tạo và công nghệ”, Thư chia sẻ.