 |
| Đào tạo nghề tại Trường Cao đẳng Công nghiệp Huế |
“Trung học nghề” nhập cuộc
Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Kim Sơn đã trình bày Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) gồm 9 chương, 42 điều, giảm 37 điều so với Luật hiện hành năm 2014. Luật hướng tới xây dựng hệ thống GDNN hiện đại, linh hoạt, gắn với nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động.
Một trong những điểm mới nổi bật là bảo đảm quyền tự chủ toàn diện cho các cơ sở GDNN, không phụ thuộc vào mức độ tài chính, đồng thời xác định GDNN là then chốt trong phát triển lực lượng lao động kỹ năng cao. Theo ông Trần Hữu Châu Giang, Quyền Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghiệp Huế, việc trao quyền tự chủ giúp cơ sở GDNN linh hoạt hơn trong chương trình, tài chính và hợp tác. Nhà trường được tự chủ toàn diện và được phép huy động, sử dụng nguồn lực, như thu học phí, hợp tác, viện trợ, đầu tư… giúp cơ sở linh hoạt xây chương trình phù hợp với doanh nghiệp, thị trường. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng, tự chủ phải đi đôi với giám sát và trách nhiệm giải trình minh bạch, nếu không sẽ dễ dẫn đến chênh lệch chất lượng và bất công trong tiếp cận.
Đáng chú ý, dự thảo bổ sung loại hình “Trung học nghề” ngang bậc THPT, được kỳ vọng sẽ khắc phục bất cập của mô hình trung cấp 9+ hiện nay, giúp học sinh sau THCS vừa học văn hóa vừa học nghề trong 3 năm, có bằng tương đương THPT. Thực tế cho thấy, lâu nay, việc tuyển sinh học sinh tốt nghiệp THCS học nghề gặp nhiều khó khăn do bất cập về cấu trúc, chất lượng và sức hút, khiến hiệu quả phân luồng chưa đạt kỳ vọng. Sự ra đời của loại hình trung học nghề được các trường đánh giá là cánh cửa để thu hút học sinh sau THCS. Ông Nguyễn Hữu Phước, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo nhận định, mô hình “Trung học nghề” giúp người học có nhiều cơ hội học tập, thúc đẩy phân luồng rõ nét cho học sinh sau THCS, tích hợp văn hóa phổ thông với nghề, tạo cơ chế mở cho các em có sự chọn lựa dứt khoát, an tâm học hành, đáp ứng nguyện vọng hoàn cảnh từng gia đình phụ huynh.
Dự thảo cũng mở rộng chủ thể tham gia GDNN, cho phép doanh nghiệp, trung tâm, hợp tác xã cùng xây dựng chương trình, giảng dạy, thực tập, đánh giá năng lực người học và thành lập Quỹ đào tạo nhân lực doanh nghiệp, qua đó gắn kết đào tạo với nhu cầu sử dụng lao động thực tế. Ông Phạm Bá Hùng, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Du lịch Huế cho rằng, đây là bước tiến được các cơ sở GDNN mong đợi, vì giúp mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng đào tạo và tạo dựng môi trường học nghề gắn liền với thực tiễn. “Khi doanh nghiệp đồng hành trong toàn bộ quá trình đào tạo, người học có nhiều cơ hội thực hành, được đặt hàng đào tạo, tiếp cận trang thiết bị hiện đại và có đầu ra việc làm rõ ràng hơn sau tốt nghiệp”, ông Hùng nhấn mạnh.
Cơ hội phát triển cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp
Thực tế cho thấy, tại TP. Huế, nhiều cơ sở GDNN đã và đang từng bước thích ứng với sự thay đổi này. Trường Cao đẳng Công nghiệp Huế đang từng bước phát huy quyền tự chủ được giao. Việc tự chủ tài chính và đào tạo giúp trường linh hoạt hơn trong mở ngành, gắn chương trình học với nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Trường đã triển khai mô hình đào tạo theo đơn đặt hàng, phối hợp với doanh nghiệp trong thiết kế chương trình, hướng dẫn thực hành, đánh giá kỹ năng.
Trường Cao đẳng Du lịch Huế là đơn vị mở rộng hợp tác quốc tế và kiểm định chất lượng theo chuẩn ASEAN. Khi Dự thảo Luật mở rộng quyền hợp tác đầu tư nước ngoài và công nhận tổ chức kiểm định quốc tế, đây sẽ là cơ hội để nhà trường nâng cao vị thế, thu hút sinh viên. Mô hình “đào tạo kép” kết hợp giữa nhà trường và doanh nghiệp lữ hành, khách sạn vốn đã triển khai hiệu quả nhiều năm qua sẽ càng có điều kiện phát triển, khi vai trò doanh nghiệp trong GDNN được quy định rõ ràng.
Không chỉ mở ra cơ hội, Dự thảo Luật cũng đặt ra yêu cầu mới về năng lực quản trị, minh bạch tài chính và chuẩn hóa đội ngũ giảng viên. Các cơ sở GDNN buộc phải nâng cấp hệ thống kiểm định, chuẩn hóa chương trình, tăng cường năng lực hội nhập. Nhiều chính sách của Nhà nước về giao quyền tự chủ cho cơ sở GDNN, khẳng định gắn đào tạo với sản xuất - kinh doanh - dịch vụ là điều kiện tiên quyết nhằm thúc đẩy sự phát triển GDNN với thị trường lao động, tạo nên hệ thống mở, linh hoạt, hội nhập quốc tế thực sự.
Những đổi mới này không chỉ khắc phục sự cứng nhắc và ràng buộc của khung pháp lý cũ, mà còn mở ra một hệ thống giáo dục nghề nghiệp năng động, linh hoạt và gắn kết hơn với nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động. Ông Châu Giang cho rằng, hiệu quả của Luật sẽ phụ thuộc lớn vào các quy định hướng dẫn chi tiết, năng lực thực thi tại cơ sở, hệ thống kiểm định chất lượng và cơ chế giám sát, cùng với nguồn lực hỗ trợ cho các địa phương, vùng khó khăn. Nếu không, rủi ro về chất lượng, bất bình đẳng và thương mại hóa có thể tăng lên. Trong bối cảnh đó, những cơ sở GDNN chuẩn bị sớm mô hình tự chủ, đẩy mạnh liên kết doanh nghiệp và chuẩn hóa chất lượng đào tạo sẽ có nhiều cơ hội bứt phá mạnh mẽ trong vài năm tới.