Những ngày này, tại các hồ trong Đại Nội, hàng trăm búp sen trắng bắt đầu nở hoa. Mùi hương từ hoa sen tỏa ra rất dễ chịu níu chân du khách. Theo tài liệu nghiên cứu, dưới thời vua Nguyễn, ao hồ ở các khu di tích thường chỉ trồng sen trắng - giống sen có bông thơm, hạt ngon. Đặc biệt, với ý nghĩa thanh cao, tinh khiết, sen trắng được chọn trồng ở hồ Thái Dịch với dụng ý nâng đỡ những bước chân thiên tử khi đi qua cầu Trung Đạo - lối đi ngày xưa chỉ dành riêng cho nhà vua. Liên quan đến loài hoa này, trước đây, khi pha trà cho vua, người ta đã ướp một ít trà trong búp sen sắp nở. Qua một đêm ngâm ướp dưới hồ, hương sen quyện vào trà. Lúc đó, những giọt sương trên lá sen non được chắt lọc nấu lên rồi pha với trà đã ướp hương sen dâng vua.
 |
|
Sen trắng trồng ở hồ Thái Dịch
|
Do tác động chiến tranh, thời tiết khắc nghiệt và môi trường nước ô nhiễm nên giống sen trắng đã giảm nhiều về số lượng lẫn chủng loại. Trong các hồ ở khu di tích, sự xuất hiện của loài sen trắng rất hạn hữu. Thêm vào đó, do đặc điểm về sức sống, sức chống chịu và năng suất thu hoạch hoa, hạt của giống sen trắng thấp hơn so với một số giống sen cao sản nhập khẩu nên người dân trồng sen ở Huế đã dần thay thế giống sen trắng bằng các giống sen có hiệu quả kinh tế cao hơn
Nhằm tôn tạo cảnh quan hồ ao trong khu vực di tích, Phòng Cảnh quan môi trường thuộc TTBTDTCĐ Huế đã sưu tầm trong dân các giống sen trắng quý hiếm, bắt đầu trồng thí điểm ở hồ Thái Dịch năm 2008. Quá trình triển khai, có lúc thất bại (năm 2010, 2012) nhưng năm 2014, do xử lý được môi trường nước nên việc trồng sen trắng đã thành công. Ngoài hồ Thái Dịch, sen trắng cũng được trồng ở các hồ trong khu vực Đại Nội. Riêng hệ thống hồ ngoại Kim Thủy (bao quanh Đại Nội) mặt trước trồng sen trắng, 2 mặt phía đông và tây là khu vực vòng ngoài ít chịu ảnh hưởng thiết chế cung đình nên được trồng sen trắng xen lẫn sen hồng, còn ở mặt phía bắc trồng sen đỏ nhằm tạo cảnh quan nhiều màu sắc, sinh động hơn.
Theo ông Lê Công Sơn, Trưởng phòng Cảnh quan môi trường, hiện nay, TTBTDTCĐ Huế đang bảo tồn giống sen trắng tại Vườn sưu tập, nhân giống bảo tồn các giống cây di tích ở khu vực Trường Quốc Tử Giám xưa. Nguồn giống sen đã có, vấn đề còn lại là xử lý tầng đáy và môi trường nước ở các hồ di tích bởi môi trường nước quyết định từ 60 đến 70% sự sống của loài sen trắng. Công việc này đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn, nhưng tin rằng, TTBTDTCĐ Huế sẽ có hướng đầu tư, xử lý môi trường nước và từng bước làm đẹp cho các ao hồ khu vực Đại Nội.