Hướng đến kỷ niệm 170 năm ngày mất của danh nhân Đặng Văn Hòa (1856 - 2026), cuối tháng 10 vừa qua, Sở Văn hóa và Thể thao TP. Huế phối hợp với Viện Sử học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) và Ban điều hành Hội đồng Đặng tộc Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học “Lễ Trai Đặng Văn Hòa - Cuộc đời và sự nghiệp”. Từ những báo cáo tham luận tại hội thảo, đã làm rõ chân dung của một vị quan xứ Huế ra Hà Nội làm Tổng đốc dưới thời nhà Nguyễn và được người Bắc kỳ vô cùng kính trọng, tri ân.
 |
| Lễ Trai Đặng Văn Hòa (1791 - 1856). Ảnh: Hội thảo khoa học “Lễ Trai Đặng Văn Hòa – Cuộc đời và sự nghiệp” |
Theo TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố, trong dòng chảy của lịch sử Triều Nguyễn, Lễ Trai Đặng Văn Hòa là một quan đại thần Triều Nguyễn, được tôn vinh là "nguyên lão tứ triều" với những đóng góp lớn về chính trị, nông nghiệp, văn hóa, là một trong những vị đại thần tiêu biểu gắn bó sâu đậm với Bắc thành - Hà Nội. Trong hai lần đảm nhiệm chức Tổng đốc Hà Nội - Ninh Bình (1835 - 1839 và 1846 - 1847) với thời gian gần 14 năm, Đặng Văn Hòa đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng và sâu sắc đối với vùng đất Hà Nội.
Đó là các chính sách và giải pháp trị thủy, hộ đê, chăm lo nông nghiệp, phát triển sinh kế cho người dân, giữ gìn an ninh trật tự và chấn chỉnh học phong, lễ trị. Ông là người đặc biệt chăm lo việc tổ chức các nghi lễ tế tự tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám; trùng tu, bảo tồn các công trình kiến trúc văn hóa trọng yếu, tiêu biểu như Khuê Văn Các (năm 1837); tự nguyện trích xuất bổng lộc cá nhân và quyên góp tiền công đức từ nhiều Phật tử thập phương để tiến hành trùng tu, sửa chữa các hạng mục quan trọng như chánh điện, hành lang tả hữu, gác chuông và tam quan chùa Diên Hựu (chùa Một Cột, năm 1838), xây dựng miếu Hỏa thần năm Minh Mạng thứ 19 (1838) tại thôn Yên Nội, huyện Thọ Xương (nay là số 30 phố Hàng Điếu, TP. Hà Nội) để thờ thần Lửa nhằm nâng cao ý thức phòng cháy, chữa cháy…
Với công đức lớn lao, ông được Nhân dân và giới sĩ phu Bắc Hà kính trọng, tôn xưng là “Thánh đồng đen”, được cháu gọi ông bằng bác ruột là Đặng Huy Trứ ghi rõ trong cuốn sách Nhĩ Hoàng di ái. Di tích lăng mộ Đặng Văn Hòa (thuộc P. Phong Thái, TP. Huế) vừa được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia vào ngày 9/9/2025.
Từ chuyện xưa, ngẫm đến chuyện nay. Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước, thời gian qua, 100% lãnh đạo chủ chốt của 34 tỉnh, thành phố trong cả nước đều đã được điều động không phải là người địa phương. Vì vậy, di sản Lễ Trai Đặng Văn Hòa lại trở thành thời sự.
Đạo làm quan thời nào cũng vậy, những vị quan biết lắng nghe tiếng nói của dân, hết lòng vì dân, vì nước, vì giang sơn, xã tắc mà phụng sự đều được Nhân dân yêu kính phụng thờ và sử sách lưu danh.