Nắng xiên khoai qua đám rau tần héo rũ rồi đổ xòa lên bậc thềm rêu loang lổ. Cô tôi lễ mễ bưng chậu nước bồ kết ra giếng tỉ mẩn ngồi chải từng lọn tóc. Vừa gội đầu, cô vừa khe khẽ hát Có phải em chờ anh không mà sao em vẫn chưa lấy chồng… Ngoài ngõ tiếng cổng tre kin kít mở ra, bà tôi từ ngoài đồng trở về với đôi quang gánh đầy nhóc lá trâm, vắt vẻo thêm một chùm dủ dẻ chín vàng.

Hôm ấy ngang qua đường Trường Chinh (TP. Huế), tôi chợt trông thấy bóng hình quen quen, một mệ già tóc bạc phơ chừng bảy lăm, tám mươi đang ngồi nghỉ bên đôi quang gánh. Đến gần hơn, tôi mới nhận ra đó là mệ Gái bán bánh đúc mật mà nhiều bạn trẻ giới thiệu trên Tiktok.

Đến Huế, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh các o, các mệ với đôi quang gánh kĩu kịt trên vai, tỏa đi khắp mọi ngõ ngách thành phố.

Mẹ tôi ăn trầu từ 14 tuổi, từ ngày còn tóc đuôi gà. Mới sáng tinh mơ, mẹ đã quang gánh theo bà tôi đi chợ huyện. Đường đất đá, lởm chởm sống trâu, hai mẹ con không có dép, nên đến chợ thì môi tím lại và đôi bàn chân cứng đơ, dẫm phải mảnh sành cũng chẳng biết đau. Đôi vai mẹ gầy nhô lên run bần bật vì đói, vì rét. Bà tôi giở trầu ra ăn, bảo: Con tập ăn trầu đi, sẽ thấy ấm người.