Sau bờ vườn nhà tôi có một rặng tre đã tồn tại gần nửa thế kỷ. Hàng tre xanh rì, ken dày thành một bức tường vững chãi, vừa che gió, vừa giữ lấy mảnh vườn yên ả.

Người dân Huế, nhất là thế hệ lớn tuổi, thường gắn bó với những giá trị truyền thống, không gian sống gần gũi thiên nhiên như nhà vườn, nhà rường với sân vườn rộng rãi. Chung cư, với không gian khép kín, hạn chế về diện tích và thiếu sân vườn, có thể không phù hợp với thói quen sinh hoạt của nhiều người Huế, đặc biệt là những người lớn tuổi.

Huế tháng Ba, lác đác trong thành phố vẫn còn một vài cội mai khoe sắc vàng trong vườn nhà ai đó. Năm nay là năm đặc biệt của hoàng mai xứ Huế khi nở muộn đến thế, như thể mùa xuân cũng theo đó mà bước những bước rất chậm.

Vườn nhà tôi luôn có những luống rau lang xanh mướt mắt, thỉnh thoảng hái nấu canh, cho vài người bạn “nối khố” không có đất vườn. Tôi bắt đầu trồng thứ rau “đặc sản nông thôn” ấy từ ngày về hưu ngay Kinh thành Huế, nhất là từ ngày biết cách chế biến phân hữu cơ từ rác thải nhà bếp. Mảnh đất nhỏ chưa đầy ba mươi mét vuông chỉ đủ trồng năm ba luống, phù hợp với sức khỏe một người khi chưa nghỉ hưu đã hay đau ốm, khi về hưu lắm bệnh bung ra. Tuy không làm hao kiệt sức khỏe nhưng cũng không cho phép thâm canh cày sâu cuốc bẫm như nông dân chính hiệu, chỉ thỉnh thoảng sáng chiều tưới nước, bắt sâu, vun đất, bón phân… đúng phận lão giả mà chưa an chi! Ấy là vụ đầu và vài vụ sau!

Thủy Biều có hơn 200ha diện tích vườn với hàng chục ngôi nhà vườn, nhà rường cổ và nhiều khu du lịch, homestay kinh doanh dịch vụ du lịch. Cuối tháng 12/2024 UBND TP. Huế (cũ) đã phê duyệt đề án “Xây dựng mô hình du lịch sinh thái cộng đồng tại khu vực phường Thủy Biều, thành phố Huế”.

Với những nỗ lực của chính quyền địa phương, sự chủ động, tích cực tham gia đề án của các chủ nhà vườn, nhà rường cổ, thời gian tới, nhiều nhà vườn, nhà rường sẽ được trùng tu, góp phần làm đẹp hơn không gian nhà vườn, nhà rường đặc trưng xứ Huế.

Huế được mệnh danh là “Thành phố vườn” với gần 100 nhà vườn, nhà rường cổ (gọi chung là nhà vườn Huế). Mỗi ngôi nhà vườn như một “Bảo tàng sống” chứa đựng những giá trị về văn hóa và đời sống lễ nghi, hương vị ẩm thực và phong cách ứng xử của người dân. Phát triển du lịch gắn với trùng tu và chống xuống cấp là giải pháp tối ưu nhằm giữ lại nhà vườn, giữ gìn bản sắc văn hóa và phát huy giá trị di sản Cố đô theo tinh thần Nghị quyết 54 của Bộ Chính trị.

Mang tặng cho nhau một mớ rau, một trái khế, trái đu đủ trồng trong vườn nhà, hay một chén chè vừa được nấu xong... là “sợi dây” vô hình thắt chặt tình nghĩa láng giềng nơi chốn đô thị.

Với mục tiêu bảo tồn và phát huy các giá trị đặc trưng của hệ thống nhà vườn, nhà rường trên địa bàn, UBND TP. Huế tiếp tục triển khai và đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án Chính sách hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn đặc trưng và nhà rường cổ Bao Vinh.

Tôi vẫn nhớ cái khung cửa gỗ nâu bóng nơi chái nhà phía tây của ngoại ngó sang nhà mụ Tép. Mụ là em gái của ngoại, vui chuyện và lành. Tôi chán học bài và trốn mẹ sai việc vặt là kiếm cớ chạy tắt vườn sau qua nhà mụ. Mụ có một vườn thanh trà. Mùa xuân lá non và trổ hoa thơm tận bờ rào. Màu hoa trắng ngần giản dị, thuần khiết nhẹ nhõm trong sương mai. Mùa quả chín cũng nhằm mùa sinh của tôi. Là mùa tôi sung sướng đến mức đêm ngủ chỉ mong trời mau sáng. Tôi tót sang nhà mụ doái chân soi chiếc tổ chim có thêm quả trứng nào không và ngửa cổ đếm từng chùm thanh trà mỗi ngày một nặng và trĩu xuống.

Vườn nhà có cau là hình ảnh rất bình thường. Nhưng mỗi khi có dịp đi qua những nẻo đường quê ở Hương Trà, Hương Thủy, Phong Điền, Nam Đông..., tôi cứ bị mê hoặc bởi những khung cảnh mà ở đó có những hàng cau thẳng tăm tắp ôm gọn một mái nhà ba gian và những gốc cau nối nhau dẫn mềm lối vào nhà. Và ngay khi có một không gian riêng cho mình, cau là loại cây đầu tiên tôi nghĩ về.

Vườn hoạt động trị liệu là một trong những mô hình nằm trong hệ thống phục hồi chức năng của TTYT Phú Vang

Khởi công từ tháng 7 năm 2021, đến nay 2 công trình trọng điểm cầu Vỹ Dạ và cầu Như Ý thuộc Gói thầu số 28 do Công ty CP 479 Hòa Bình đảm nhiệm thi công vẫn “dậm chân tại chỗ” do vướng công tác giải phóng mặt bằng.

Bạch mai cổ trong nhà vườn Huế