 |
| Năm 2022 - 2023, ASEAN thu hút hơn 124 tỷ USD vốn FDI cho các dự án sản xuất. Ảnh minh hoạ: CSSK |
Theo fDi Itelligence, trong năm 2022 và 2023, hơn 124 tỷ USD đã được cam kết cho các dự án sản xuất có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mới ở Đông Nam Á. Điều này xảy ra khi các quốc gia trong khu vực dỡ bỏ các hạn chế liên quan đến đại dịch và nổi lên như những "điểm đến đương nhiên" cho các dự án mà trước đây có khả năng sẽ nằm ở Trung Quốc. Tuy nhiên, đầu tư nước ngoài vẫn có sự phân bổ không đồng đều giữa 10 quốc gia thành viên ASEAN.
Năm nền kinh tế lớn nhất ASEAN, gồm Indonesia, Thái Lan, Singapore, Việt Nam và Malaysia - chiếm 96,5% vốn FDI sản xuất được cam kết đổ vào khu vực trong năm 2022 - 2023. Philippines đã thu hút 2,6 tỷ USD trong hai năm đó, trong khi 4 thành viên ASEAN khác (Campuchia, Lào, Myanmar và Brunei) chiếm phần còn lại.
“ASEAN rất khác biệt”, ông John Evans, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Tractus Asia cho biết. Theo ông Evans, bên cạnh các quốc gia có trình độ phát triển kinh tế thấp hơn như Myanmar, Lào và Campuchia, sự cạnh tranh chính để thu hút đầu tư vào ASEAN, ngoài Singapore, là từ Malaysia, Thái Lan và Việt Nam.
Vượt qua Trung Quốc
Khu vực ASEAN gần đây đã vượt qua Trung Quốc để trở thành điểm đến đầu tư sản xuất được các nhà đầu tư từ các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) lựa chọn. Theo fDi Markets, trong năm 2022 và 2023, hơn 55 tỷ USD đã được các công ty có trụ sở tại OECD cam kết để xây dựng các nhà máy ở ASEAN, cao hơn gấp đôi so với mức 21 tỷ USD được công bố đổ vào Trung Quốc. Điều này hoàn toàn trái ngược với năm 2018, khi Trung Quốc thu hút 56,8 tỷ USD vào lĩnh vực sản xuất, nhiều hơn gấp đôi số tiền cam kết với ASEAN.
Việc xây dựng chuỗi cung ứng tại ASEAN ban đầu được thúc đẩy bởi các công ty đang cố gắng tránh những tác động từ xung đột thương mại Mỹ - Trung dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Xu hướng này sau đó được đẩy nhanh bởi đại dịch COVID-19, khi những hạn chế nghiêm ngặt liên quan đến đại dịch khiến các công ty đa quốc gia khó có thể vận hành các cơ sở ở Trung Quốc như bình thường.
“Trong thời COVID, các chuỗi cung ứng phụ thuộc quá nhiều vào sản xuất ở Trung Quốc đã rơi vào tình trạng trì trệ… Năm năm qua, ASEAN đã tự đứng vững như một giải pháp thay thế cho Trung Quốc”, ông Andrew Kable, đối tác quản lý của công ty tư vấn KW Group nhận định.
Thu hút FDI Trung Quốc
Không chỉ các công ty đa quốc gia phương Tây mới tăng cường đầu tư vào ASEAN mà 1/3 vốn FDI sản xuất của khu vực này trong năm 2023 đến từ chính Trung Quốc, tăng từ 18,5% trước đại dịch năm 2019, được thúc đẩy bởi các mối quan hệ ngoại giao mạnh mẽ và kết nối cộng đồng hải ngoại. Trên thực tế, đầu tư của Trung Quốc cao hơn gấp 3 lần so với từ các thị trường nguồn lớn khác như Mỹ, Hàn Quốc và Nhật Bản, dữ liệu từ fDi Market cho thấy.
Các công ty đa quốc gia từ Trung Quốc đã công bố các dự án lớn vào ASEAN trong một số ngành công nghiệp chiến lược. Ở Việt Nam, các công ty Trung Quốc như nhà sản xuất ống kính Sunny Optical Technology và công ty điện tử Goertek đã xây dựng nhà máy tại đây.
Malaysia đã thu hút được khoản đầu tư đáng kể vào lĩnh vực bán dẫn từ các công ty phương Tây cũng như các công ty Trung Quốc như HFC Thâm Quyến. Thái Lan đã thu hút các nhà sản xuất xe điện (EV) Trung Quốc SAIC và BYD, trong khi Indonesia là một trong những nước được hưởng lợi chính từ khoản đầu tư lớn của Trung Quốc, đặc biệt là vào các kim loại như nhôm, niken và chuỗi cung ứng xe điện mở rộng.
Theo phân tích của fDi Market, sự thay đổi trong đầu tư trực tiếp nước ngoài này biểu thị một sự chuyển đổi đáng chú ý trong ngành sản xuất trên toàn thế giới. ASEAN hiện đang nổi lên như một chủ thể lớn, thu hút sự quan tâm từ nhiều quốc gia, một phần được thúc đẩy bởi các lợi ích nhà nước giữa thời điểm căng thẳng địa chính trị gia tăng và hạn chế thương mại trong các lĩnh vực chiến lược như xe điện, chất bán dẫn và khoáng sản quan trọng.