Lễ hội điện Huệ Nam đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Lễ hội điện Huệ Nam đón nhận danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Đến dự có UVTV Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. Huế Nguyễn Thanh Bình; UVTV Thành ủy, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Hoàng Khánh Hùng. Cùng đại diện các cục, sở ban ngành, đông đảo cộng đồng Thánh môn đệ tử của Mẫu, du khách thập phương trong và ngoài nước.

Trước đó vào cuối năm 2024, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 3981/QĐ-BVHTTDL đưa lễ hội truyền thống “Lễ hội điện Huệ Nam” vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Lễ hội truyền thống điện Huệ Nam (tên dân gian là điện Hòn Chén) được tổ chức tại địa điểm chính là điện Huệ Nam tọa lạc tại làng Hải Cát, phường Long Hồ, TP. Huế. Đây là một lễ hội dân gian nhưng lại pha trộn yếu tố văn hóa cung đình rất độc đáo của xứ Huế.

Trải qua quá trình hình thành, phát triển hàng trăm năm và ngày càng thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương tham dự, điều này thể hiện sức sống mạnh mẽ và trường tồn của lễ hội điện Huệ Nam. Trong giai đoạn đầu, lễ hội điện Huệ Nam chỉ diễn ra trong phạm vi khu vực điện thờ, về sau có sự tham gia của dân làng Hải Cát và dần dần phổ biến rộng rãi trong Nhân dân.

Ngày nay, lễ hội truyền thống điện Huệ Nam mang sắc thái của các Thánh môn đệ tử thờ Mẫu ở Việt Nam và thực sự trở thành một trong những sản phẩm văn hóa tiêu biểu của vùng đất Huế. Lễ hội điện Huệ Nam còn có sức lan tỏa mạnh mẽ đến nhiều vùng miền trong cả nước.

Tuy trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, nhưng lễ hội điện Huệ Nam vẫn được tổ chức đều đặn một năm hai lần vào tháng 3 và tháng 7 âm lịch, với các hình thức quan trọng là: Lễ cung nghinh Thánh Mẫu và chư vị tại Thánh đường 352 Chi Lăng (quận Phú Xuân) thông qua nghi lễ rước bằng đường bộ, đường thủy, lễ Cáo yết, lễ Chánh tế tại điện Huệ Nam và đình làng Hải Cát, sinh hoạt tín ngưỡng, thực hiện nghi lễ hầu đồng trên các bằng án.

Đoàn rước bộ từ 352 Chi Lăng di chuyển lên Nghinh Lương Đình

Theo ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao, kể từ sau khi đất nước hoàn toàn giành độc lập cách đây tròn 50 năm, lần đầu tiên trong khuôn khổ Festival Huế 2022, lễ hội điện Huệ Nam tháng 3 tổ chức nghi lễ cung nghinh Thánh Mẫu, Hội đồng Tứ phủ bằng đường bộ nhằm tái hiện khung cảnh cung nghinh Thánh Mẫu mang tính dân gian độc đáo và có quy mô lớn, vốn đã từng được tổ chức trong thập niên 1960. Đây cũng chính là cơ sở để ban tổ chức lễ hội điện Huệ Nam cũng như cộng đồng tín ngưỡng thờ Mẫu tiếp tục duy trì nghi lễ này bằng đường bộ 2 năm một lần, đúng như hình thức mà các thế hệ tiền nhân đã từng thực hiện.

Lễ hội điện Huệ Nam là một hình thức sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng dân gian, nhằm thỏa mãn những nhu cầu văn hóa tâm linh, tín ngưỡng và góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa của địa phương. Theo đó, những nghi thức như lễ cung nghinh Thánh Mẫu và chư vị, lễ cáo yết, lễ chánh tế, hầu đồng cũng như những lễ vật mà con người dâng lên Mẫu là những sản vật do chính họ làm ra từ hoạt động trồng trọt, chăn nuôi hoặc đánh bắt được… là minh chứng sinh động của sự kính trọng thánh môn đệ tử đối với đấng thần linh.

Những hình thức như lễ tế cổ truyền, rước Mẫu, hát văn, hầu đồng được thể hiện trong lễ hội điện Huệ Nam được coi là một bảo tàng sống lưu giữ lịch sử, văn hóa qua thời gian. Đó là kho tàng truyền thuyết, huyền thoại gắn liền với các vị Thánh Mẫu và chư vị trong tín ngưỡng thờ Mẫu, đó còn là môi trường sống của những hình thức tế lễ, diễn xướng với âm nhạc, ca múa, các hình thức, trang trí, các quan niệm nhân sinh, ẩm thực, cách mặc truyền thống của người Việt. Tất cả đã tạo nên giá trị văn hóa đặc sắc của lễ hội.

Ông Hải nói rằng, việc lễ hội điện Huệ Nam được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia là niềm vinh dự, tự hào cho Huế. Đây là di sản chung của cộng đồng, do cộng đồng nắm giữ và chung tay bảo vệ, phát huy giá trị bền vững. “Để phát huy ngày càng hiệu quả hơn giá trị di sản quý giá này, ngành văn hóa sẽ đề xuất, tham mưu UBND thành phố ban hành các đề án, kế hoạch về bảo vệ và phát huy giá trị di sản lễ hội truyền thống điện Huệ Nam. Điều này cũng thể hiện cam kết và quyết tâm của chính quyền và Nhân dân TP. Huế trong việc bảo tồn, phát huy và lan tỏa hơn nữa giá trị của di sản phi vật thể quốc gia lễ hội điện Huệ Nam trong bối cảnh xã hội đương đại”, ông Hải khẳng định.

Trước khi diễn ra lễ trao danh hiệu, ban tổ chức lễ hội điện Huệ Nam tổ chức nghi lễ cung nghinh Thánh Mẫu, Hội đồng Tứ phủ bằng đường bộ từ 352 Chi Lăng lên Nghinh Lương Đình với sự tham gia của hàng trăm người. Sau khi thực hiện các nghi lễ ở đây, đoàn sẽ xuống thuyền rồi di chuyển ngược sông Hương tiến lên điện Huệ Nam.

Những hình ảnh tại lễ rước và trao danh hiệu: