Trang mới cho quan hệ Việt - Mỹ

Tròn 30 năm kể từ khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao (12/7/1995), Việt Nam và Mỹ đã vượt qua những khác biệt lịch sử để trở thành Đối tác chiến lược toàn diện. Ảnh: baochinhphu.vn

 Giá trị của lòng tin

Những ngạc nhiên đã ít được nhắc đến hơn khi nhìn lại chặng đường 30 năm bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ (1995 - 2025). Cả 8 chữ “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”, vốn được đánh giá là khái quát được tiến trình phát triển quan hệ hai nước, thì với nhiều người, dường như cũng đã cũ. Khi quan hệ Việt - Mỹ đã phát triển đến độ Đối tác chiến lược toàn diện, những “vết thương chiến tranh” dù vẫn còn, song luôn nhận được nỗ lực dịu xoa. Quá khứ đúng là không được quên. Nhưng thay vì nhắc lại, người dân hai nước chọn cách gác lại kín kẽ, để chỉ dành tâm hướng về những thứ tốt đẹp hơn.

Lịch sử không thể viết lại, nhưng những vết thương từ trong quá khứ thì vẫn có thể lành. Nhìn lại 30 năm qua trong quan hệ Việt - Mỹ, lòng tin là yếu tố quan trọng nhất trong hành trình từ cựu thù thành Đối tác chiến lược toàn diện hiếm có trong quan hệ quốc tế. Nếu không có lòng tin, khó mà có được mối quan hệ Việt - Mỹ thực chất như hiện nay. Theo Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng, hai bên đã xây dựng được lòng tin, chia sẻ lợi ích chiến lược và cùng cam kết hợp tác thực chất. Bên cạnh tầm nhìn và quyết tâm chính trị từ lãnh đạo hai nước, nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, nhất là tôn trọng độc lập, chủ quyền và thể chế chính trị của mỗi bên, thì nỗ lực chung trong khắc phục hậu quả chiến tranh và động lực mạnh mẽ từ hợp tác kinh tế, thương mại chính là những yếu tố quyết định để Việt Nam và Mỹ đạt được những bước tiến quan trọng trong quan hệ song phương.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và ông Jeffrey Perlman, Tổng Giám đốc Tập đoàn Warburg Pincus, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh ASEAN - Hoa Kỳ (USABC). Ảnh: TRẦN HẢI/nhandan.vn

Dù trải qua rất nhiều thăng trầm, song chính việc ngày càng chia sẻ, đan xen lợi ích đã tạo đà cho quan hệ Việt - Mỹ đạt những thành tựu nổi bật. Về kinh tế, thương mại, từ 500 triệu USD tại thời điểm hai nước bình thường hóa quan hệ năm 1995, thương mại hai chiều Việt - Mỹ sau 30 năm đã tăng khoảng 300 lần. Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Mỹ và Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Những con số ấn tượng không chỉ cho thấy năng lực cạnh tranh của Việt Nam, mà còn nhấn mạnh sự mở cửa thị trường của Mỹ và sức mua của thị trường Mỹ đối với Việt Nam cũng ngày càng mạnh mẽ.

Hành trình 30 năm bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ ghi nhận nhiều quyết tâm từ hai phía, trong đó có cả nỗ lực đổi mới và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Theo nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Phạm Quang Vinh, chính từ việc Việt Nam tích cực cải cách trong nước, mở cửa, hội nhập, thúc đẩy hợp tác kinh tế, tăng cường vai trò của người dân… đã tạo ra năng lực mới cho Việt Nam về mặt kinh tế, thương mại để có thể hợp tác mạnh mẽ hơn, đầy đủ hơn và có sức cạnh tranh hơn trên trường quốc tế, cũng như trong hoạt động thương mại với Mỹ. 

Trang mới cho quan hệ song phương

Khi Việt Nam và Mỹ nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện tháng 9/2023, sự kiện vốn được xem là mang tính lịch sử, hai bên đã tập trung rất nhiều đến khía cạnh hợp tác công nghệ cao, nhất là trong lĩnh vực bán dẫn. Thỏa thuận này được xem xét dựa trên việc cả hai nước nhận thấy Việt Nam hoàn toàn có năng lực và sẵn sàng nâng cao vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu về sản xuất công nghệ cao. Từ đó đến nay, hai nước liên tục thúc đẩy hợp tác trong ngành công nghệ cao. Điều này chắc chắn có lợi cho cả Việt Nam lẫn Mỹ.

Bên cạnh kinh tế, thương mại, công nghệ cao, thì giáo dục cũng đang đứng trước những trang hợp tác mới. Việt Nam là nước có số du học sinh nhiều thứ 6 đang học tập tại Mỹ, với khoảng 30.000 người và con số này tiếp tục tăng. Đáng chú ý là, nếu tính cả các chương trình ngắn hạn, trại hè, chương trình học kết hợp lưu trú tại gia đình bản xứ, số lượng du học sinh Việt Nam có kết nối với hệ thống giáo dục Mỹ có thể lớn gấp 10 lần. Phía Mỹ xem đây là một con số phi thường. Góp phần vào hợp tác hai nước, chương trình Fulbright được đánh giá rất năng động. Những học viên hoàn thành chương trình, trở về Việt Nam, mang theo những kiến thức học được để đóng góp cho quê hương và góp phần hiện thực hóa những mục tiêu mới.

Hợp tác y tế cũng là một trụ cột quan trọng trong quan hệ hai nước, bắt đầu với việc hợp tác phòng, chống HIV/AIDS, rồi đến phòng, chống lao, đại dịch COVID-19. Giờ thì thế giới không còn nói nhiều về đại dịch COVID-19, nhưng Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper nhấn mạnh, khi Mỹ ở thời điểm khó khăn nhất, Việt Nam đã hỗ trợ khẩu trang, trang phục bảo hộ cho Mỹ. Ngược lại, Mỹ cũng giúp Việt Nam khi Việt Nam cần tới 44 triệu liều vaccine Pfizer. May mắn là đại dịch COVID-19 đã lùi xa, nhưng những nỗ lực của hai nước trong thúc đẩy hợp tác và giám sát y tế được xem là một khía cạnh quan trọng để đối phó những đại dịch trong tương lai.

Bên cạnh lĩnh vực kinh tế, giáo dục, y tế, thì quốc phòng cũng là một trụ cột quan trọng trong quan hệ hai nước.

Nỗ lực vượt qua các rào cản mới

Những gì mà Việt Nam và Mỹ trải qua và vun đắp đã tạo thêm niềm tin từ cả hai phía về vị trí nằm trong chuỗi cung ứng đan xen lợi ích, thậm chí cần nhau. Dù vậy, trong dòng chảy hợp tác, hai nước không phải không có những rào cản, nhất là những khó khăn mới nổi. Tuy nhiên, điều quan trọng là hai nước có các cơ chế để trao đổi và thương lượng.

Thế giới đang tiếp tục thay đổi nhanh chóng và khó lường. “Cuộc chiến thuế quan” của Mỹ trở thành chủ đề nóng nhận được sự quan tâm lớn. Giới quan sát nhận định, không chỉ với riêng người Mỹ, mà cả thế giới, trong đó có Việt Nam, câu chuyện thuế đối ứng và thuế quan của Mỹ hiện nay “rất lạ”. Song, Việt Nam luôn nhấn mạnh, Mỹ có lợi ích với Việt Nam, và Việt Nam có lợi ích với Mỹ. Hai nền kinh tế về cơ bản bổ trợ và tạo điều kiện cho nhau cùng có lợi. Đây là cơ sở quan trọng để Việt Nam chủ trương đối thoại, chủ động tìm kiếm giải pháp thương lượng với Mỹ.

Các cuộc điện đàm cấp cao giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump, cũng như hoạt động trao đổi các phái đoàn cấp cao hai nước được phía Mỹ đánh giá rất cao, đồng thời khẳng định quan hệ Việt - Mỹ đang ở giai đoạn tốt nhất. Việt Nam luôn nhấn mạnh đến công bằng, bền vững và đôi bên cùng có lợi. Những chính sách, cải cách của Việt Nam thời gian qua cũng nhận được sự quan tâm lớn của giới doanh nhân Mỹ, gia tăng niềm tin về một Việt Nam là đối tác uy tín, một thị trường và trung tâm sản xuất, nhất là sản xuất công nghệ cao.

Sẽ còn cần thêm những vòng đàm phán nữa để triển khai chính sách thuế quan cuối cùng. Song theo nguyên Đại sứ Phạm Quang Vinh, những gì vừa diễn ra khẳng định, Việt Nam vẫn tiếp tục đối thoại được với Mỹ, vẫn tiếp tục duy trì được chuỗi cung ứng và xuất khẩu sang Mỹ. Không chỉ vậy, sự nhanh nhạy và quyết tâm của Việt Nam cũng tạo lòng tin cho các nhà đầu tư, cả từ Mỹ và các quốc gia khác.

Việt Nam đang đứng trước kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Tranh thủ thêm tiềm năng từ Mỹ về đầu tư, hợp tác khoa học - công nghệ, giáo dục, đổi mới sáng tạo, cũng như tham gia vào các chuỗi cung ứng của Mỹ về đổi mới sáng tạo và công nghệ có thể giúp Việt Nam có thêm nguồn lực phát triển. Bên cạnh đó, thúc đẩy hợp tác trong khắc phục hậu quả chiến tranh vẫn là cách để hai nước làm “vết thương quá khứ” tiếp tục lành lại, gia tăng hiểu biết và xây dựng lòng tin lẫn nhau. Việt Nam mong muốn bạn bè Mỹ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam, cùng chia sẻ khát vọng về một thế giới hòa bình, ổn định và bao trùm.

Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực tiếp tục biến động nhanh, cơ hội đan xen thách thức, quan hệ Việt - Mỹ vẫn giữ được sự ổn định và đà phát triển tích cực. Điều này tiếp tục khẳng định chiều sâu chiến lược, tính bổ trợ lẫn nhau và khả năng thích ứng của quan hệ Việt - Mỹ. Đây chính là những thuận lợi để hai nước viết tiếp câu chuyện thành công trong kỷ nguyên hợp tác mới.