 |
| Người dân sơ tán tránh xung đột biên giới tại Buriram, Thái Lan ngày 28/7/2025. Ảnh: TTXVN |
Sau những căng thẳng, quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai và Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã nhất trí chấm dứt mọi hành động quân sự bằng một thỏa thuận ngừng bắn vô điều kiện. Đây là kết quả từ nỗ lực ngoại giao kịp thời ở khu vực, nhất là vai trò trung gian của Malaysia - Chủ tịch ASEAN, cùng áp lực ngoại giao, kinh tế đầy sức nặng từ các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc và sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế.
Không thể không nhắc tới vai trò điều phối nhanh nhạy của ASEAN, dưới sự dẫn dắt của nước Chủ tịch Malaysia. Việc các nước láng giềng chấp thuận đàm phán ngay lập tức, cùng đồng thuận tổ chức các phiên họp quân sự, ngoại giao và thiết lập Ủy ban Biên giới khu vực, cho thấy ASEAN không chỉ dừng lại ở vai trò “diễn đàn bàn tròn” mà còn có thể hành động thiết thực và hiệu quả trong những tình huống khủng hoảng. ASEAN đã chứng minh khả năng phát huy bản sắc “thống nhất trong đa dạng”, duy trì đối thoại và ngăn chặn leo thang xung đột trong nội khối. Giới chuyên gia đánh giá, trong bối cảnh căng thẳng leo thang và nguy cơ lan rộng, việc Campuchia và Thái Lan nhất trí ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện được xem là bước ngoặt quan trọng - không chỉ giúp giảm thiểu thương vong dân sự mà còn củng cố niềm tin vào năng lực gắn kết của ASEAN.
 |
| Hầm công sự do quân đội Thái Lan chuẩn bị. Ảnh: TTXVN |
Cùng với đó, Mỹ - thị trường xuất khẩu quan trọng hàng đầu của cả Thái Lan và Campuchia - đã cảnh báo khả năng áp thuế cao ngất ngưởng 36% lên hàng hóa hai nước nếu xung đột không chấm dứt. Mất đi ưu đãi thương mại sẽ giáng đòn trực tiếp vào tăng trưởng, việc làm và ổn định xã hội của cả hai quốc gia. Sau khi đạt thỏa thuận ngừng bắn, Tổng thống Donald Trump xác nhận đã liên lạc trực tiếp với lãnh đạo cả hai nước và chỉ thị cho nhóm thương mại Mỹ tái khởi động đàm phán thuế quan.
Các nhà phân tích nhận định, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, cả Thái Lan và Campuchia đều hiểu rằng nếu tiếp tục giao tranh sẽ dẫn tới nguy cơ mất đi nhiều cơ hội thương mại chiến lược với Mỹ. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu những lợi ích kinh tế trước mắt có đủ để buộc hai bên giải quyết tận gốc vấn đề tranh chấp lãnh thổ, hay hòa bình lần này chỉ là “khoảng lặng” tạm thời trước một chu kỳ căng thẳng mới? Và liệu “khoảng lặng” này có đủ sức mở đường cho một nền hòa bình bền vững hay không?
Giao tranh căng thẳng bùng phát 5 ngày qua giữa hai bên được “châm mồi lửa” từ cuối tháng 5, khi một binh sĩ Campuchia thiệt mạng trong vụ đấu súng tại khu vực tranh chấp. Sau vụ việc, hai bên liên tục điều động quân đội, khiến tình hình leo thang và dẫn đến khủng hoảng ngoại giao toàn diện. Cuộc xung đột mới nhất gợi nhắc đến chu kỳ căng thẳng kéo dài hàng thập kỷ, bắt nguồn từ tranh chấp lãnh thổ và di sản lịch sử chưa được giải quyết triệt để.
Diễn biến một lần nữa đã cho thấy sự mong manh của hòa bình khi các vấn đề lãnh thổ lịch sử vẫn còn đó. Đạt được thỏa thuận ngừng bắn là bước quan trọng đầu tiên nhằm hướng tới giảm căng thẳng và khôi phục hòa bình. Song hòa bình bền vững sẽ chỉ đạt được nếu hai quốc gia láng giềng chấp nhận đối thoại thực chất, tôn trọng luật pháp quốc tế và tìm kiếm giải pháp lâu dài cho tranh chấp. Vai trò trung gian của các nước trong khu vực và áp lực từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là yếu tố kinh tế và thương mại, cần tiếp tục là lực đẩy quan trọng định hình tiến trình hòa giải trong thời gian tới.
Tuy nhiên, giới quan sát nhận định hòa bình bền vững giữa hai quốc gia láng giềng sẽ phụ thuộc nhiều vào kết quả các cuộc đàm phán cấp chỉ huy quân sự của hai bên vốn đã bị trì hoãn ngay sau khi hai bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Hòa bình sẽ chỉ thực sự có được khi các chỉ huy quân sự hai bên tìm được tiếng nói chung và tôn trọng thỏa thuận ngừng bắn đã đạt được. Việc Campuchia và Thái Lan cáo buộc lẫn nhau vi phạm thỏa thuận ngừng bắn ngay sau khi văn kiện được ký kết là lời cảnh báo nếu thiếu cơ chế giám sát thực thi và cam kết thực chất từ cả hai bên, xung đột hoàn toàn có thể tái bùng phát bất cứ lúc nào.
Và nhìn từ thực địa đến bàn đàm phán, có thể khẳng định hòa bình bền vững giữa Thái Lan và Campuchia không thể chỉ trông chờ vào những văn kiện nhất thời hay sức ép kinh tế bên ngoài. Hơn ai hết, chính lãnh đạo, quân đội và Nhân dân hai nước phải kiên định lựa chọn giải pháp đối thoại, tôn trọng luật pháp quốc tế, xây dựng lòng tin và cơ chế giám sát lệnh ngừng bắn minh bạch. Rõ ràng cuộc đàm phán hòa bình tại Putrajaya (Malaysia) một lần nữa khẳng định quyết tâm cũng như thiện chí của Campuchia và Thái Lan trong việc tuân thủ luật pháp quốc tế, duy trì hòa bình, thúc đẩy hợp tác quốc tế và tìm kiếm giải pháp công bằng, bền vững cho cuộc xung đột.
Bước khởi đầu trên con đường dài tiến tới hòa bình thực chất giữa Thái Lan và Campuchia dù vẫn còn những dấu hiệu không chắc chắn, nhưng với nỗ lực thiện chí hướng tới hòa bình của cả hai bên, cùng sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, nhất là ASEAN, vẫn có thể hy vọng vào những cơ hội hòa bình đang chờ phía trước.
Thỏa thuận ngừng bắn nhận được sự hoan nghênh của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước ở khu vực, bởi quan hệ tốt đẹp giữa Campuchia và Thái Lan không chỉ vì lợi ích của chính hai quốc gia mà còn là yếu tố cực kỳ quan trọng đối với nền hòa bình ở khu vực nói chung. Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres gọi thỏa thuận ngừng bắn giữa Campuchia và Thái Lan là “bước đi tích cực nhằm chấm dứt xung đột”. Ông kêu gọi các bên tôn trọng đầy đủ cam kết và tạo điều kiện cho một nền hòa bình bền vững, đồng thời tái khẳng định Liên hợp quốc sẵn sàng hỗ trợ mọi nỗ lực gìn giữ ổn định trong khu vực.
Tín hiệu hòa bình, dù mong manh, nhưng được hy vọng sẽ trở nên rõ ràng hơn khi những căn nguyên gốc rễ của tranh chấp được giải quyết với quyết tâm chính trị cao, thông qua đối thoại hòa bình tích cực, cùng tầm nhìn dài hạn từ hai phía. Chỉ có như vậy, khu vực biên giới Thái Lan - Campuchia mới thực sự bước qua được “khoảng lặng mong manh” và vươn tới nền hòa bình bền vững mà cả hai dân tộc đều khao khát. Qua đó, đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực cũng như trên thế giới.