Mùa đông năm nay thật hiền. Đó là khi tôi nhìn chiếc áo ấm của mẹ vẫn còn máng trên góc tủ trong một ngày mưa. Mọi năm giờ này, trách than đã đỏ rực giữa nhà kéo mọi người vây quanh trong những buổi chiều thơm mùi cỏ ướt. Ngoại ngồi co ro hơ bàn tay chi chít vết đồi mồi trên than ấm, chiếc khăn len trùm qua đầu, che đi đôi gò má nhăn nheo. Tôi ngồi bên ngoại, đôi khi sẽ hỏi về một vài người bất chợt qua ký ức. Mệ Kéo ở tiệm tạp hóa đầu làng, nơi hồi bé tôi thường ghé mua những cuốn tập có ô kẻ ly màu tím.

Ông Hòa có tấm lưng hơi cong và tai có chút nghễnh ngãng. Ngày bé, lần nào gặp ông trên đường làng tôi cũng chạy đến trước mặt ông rồi dõng dạc chào đi chào lại đến hai, ba lần.

Rồi tôi lớn lên, những người già trong làng cũng dần rời đi hết, mang theo một phần ký ức tuổi thơ của tôi. Năm này trời không lạnh, vậy mà vẫn có người già rời đi. Mùa không lạnh, nhưng lại thật buồn. Giống như ánh mắt người già khi ngồi canh bếp lửa chiều buông.

Bếp lửa ngày mưa là nơi vẫn giữ vẹn nguyên hương vị ký ức. Đó là khi mưa rỉ rả suốt mấy ngày, bếp ấm bắt đầu sực lên mùi thơm lựng của món thịt kho ruốc sả. Cái món ăn dân dã ấy, dù bao nhiêu thời gian trôi qua thì vẫn đủ sức khiến ta thương nhớ cồn cào.

Nhà tôi ở quê, sau vườn lúc nào cũng được mẹ nhét xuống vài bụi sả. Những con chim bay qua hiên nhà những ngày nắng ráo, chẳng hiểu sao lúc nào cũng làm rớt xuống vài hạt ớt chỉ thiên sát bờ tường. Hay chúng đã đứng ở đó, lén lút ăn quả ớt lấy cắp từ mẹt ớt mẹ phơi trước sân nhà mà tôi không hay. Rồi nơi bờ tường loang lổ vết rêu mốc, năm nào cũng mọc lên mấy cây ớt chỉ thiên. Những hạt ớt nằm lặng yên trong đất, uống những giọt sương đêm mát lành rồi nhanh chóng vươn xanh. Chẳng ai nhìn thấy chúng cho đến khi những đóa hoa trắng li ti điểm tô dưới nắng, và những quả ớt chín nhanh chóng khắc lên bức tường màu đỏ chót. Những ngày mưa lớn, cây ớt bình yên nép vào bức tường cũ như nép vào bờ vai vững chãi của người thương. Những chiếc lá xanh rung rinh trong gió như nhịp chân đung đưa của đứa trẻ. Và trái ớt chín đỏ là đôi mắt cười tinh nghịch, dựng ngược lên nhìn trời xám mùa đông.

Khi bếp của mẹ bắt đầu chuẩn bị món ngon cho ngày mưa gió, bụi sả được nhổ lên, mấy quả ớt nằm gọn trong nắm tay theo mẹ vào bếp. Nhớ về mùa mưa rét xa xưa là nhớ về gian bếp thơm nức nồi thịt kho ruốc sả và mùi của lá ném ngọt ngào. Khi mẹ vừa nhấc nồi thịt kho khỏi bếp, làn khói mỏng bay lên, mang theo mùi thơm khiến những chiếc bụng cồn cào gõ nhịp. Lũ trẻ chúng tôi ùa vào bếp như đàn sẻ non, háo hức ngồi vòng quanh chiếc mâm nhôm, mũi đứa nào cũng hít lấy hít để. Mẹ xúc cơm cho từng đứa một, nụ cười hiền khi nhìn mấy đứa con hối hả và cơm.

Mẹ đã đặt vào giỏ của tôi mấy hũ thịt kho ruốc sả để mang về phố tặng người quen. Mẹ nói quà quê mùa đông dành tặng người thương rồi nháy mắt cười. Và mới qua mấy bữa cơm ngày mưa, tôi đã nghe ai đó than thầm, Tết cận kề rồi, sao mặc vừa áo đẹp để chơi xuân?

Linh Chi